MANIFESTO DA ASAMBLEIA NAZONALISTA DE LUGO (I)
AO POBO GALEGO
M?s sobre este tema:
Asamblea Nazonalista de Lugo, 1918
Os persoeiros das ‘Irmandades da Fala’ reunidos en Asambleia magna tida na cid?
de Lugo nos d?s 17 e 18 do mes da data pra conquerire do Goberno da Sua
Maxestade El Rey a autonom? integral da Naz? Galega e fixar n-un programa as
que coidan testas soluci? ? problemas que intresan d’un xeito fondon?imo ?
vida nazonal da Galicia aprobaron e soste?n co coraz? ateigado de espranza e
os ollos postos no porvir da Nai Terra as siguentes conclusi?, que fan p?licas
pra conocimento e meditaz? do pobo galego nestora solemne do albeo das
nazonalidades que sinten tremelar a sua y-alma e fan xurdir a s? persoalidade.
I. Previa
Tendo a Galicia todal-as caracter?ticas esenciaes de nazonalidade, n?
nome?onos de oxe para sempre, nazonalistas galegos, xa que a verbe
“rexionalismo” non recolle t?al-as aspiraci? nin encerra toda a intensidade
dos nosos problemas.
II. Problemas costituentes
Autonom? Integral pr-a Galicia.
Autonom? Municipal distinguindo o Municipio alde? do vilego, axeit?dose o
Concello alde? s?or da base do reconocimento da persoalidade xur?ica das
parroquias, que ter? as s?s xuntas, elexidas antr-os cabezas de familia –
petrucios- homes ou mulleres, pra termaren dos seus b? privativos. Os
presidentes ou cabezaleiros d-estas xuntas ser? voc? nados ou Concelleiros da
Corporaci? Municipal e nomear?, de antre eles o Alcalde que dirixa o Concello.
As parroquias, con persoalidade xur?ica, poder? contrataren y-estableceren
seguros e instituci? de creto antr-os veci?s e adeministrare os b? com?, que
o Poder Central ter?de lles restituire, dispo?ndo o seu aproveitamento.
Cooficialidade dos idiomas galego e castel?.
Federaci? da Iberia.
Dentro d-esta federaci? igoaldade de relaci? con Portugal.
Crendo n-a accidentalidade das formas de goberno, intr?anos acrarar que non
apelamos por ningunha, mais simpatizaremos, dende logo, con aquela que se
amostre mais doada pra chegare ?federaci? con Portugal.
Ingreso das nazonalidades da Iberia na Liga das Naz?s.
III. Problemas pol?icos
Igoaldade de direito pr-a muller.
Custi? eleitoral:
A funci? eleitoral ter?de sere da responsabilidade do goberno e protexida
pol-o Poder p?lico.
Representaci? proporcioal como sistema eleitoral
Non ser? elexibles os elementos que non rendan unha funci? ?il pr-a
colectividade.
A Asambleia decrara: que si nas eleici? pra Cortes Constituentes Hespa?las non
se nos dera unha prenda en garant? exceicional pra que a vontade do pobo poida
manifestarse con toda libertade –pois co-as organizaci? olig?quicas de oxe non
ser? abranguible – apelariamos ? representantes de Catalu? e Euskadi e, se
elo non abondara, ?Estado mais af? ?noso pra que na Liga das Naz?s defenda o
direito da Galicia ?libertade cibdadana.
Acabamento das Diputaci? Provinci?.
Creaci? do Poder Aut?omo, representado por un Xuntoiro ou Parlamento Galego,
elexido por sufraxio universal, con todal-as facult? que a reforma da
Constituci? non garde pr-o Poder Central e sempre, pol-o menos as siguentes:
IV. Facultades do Poder Galego
Nomeamento da Xunta gobernadora, que ter?de exerce-lo Poder executivo, composta
d-un Presidente e seis Segredarios encargados dos Departamentos de
Adeministraci?, Xusticia, Ense?, Obras P?licas, Agricultura, Industria,
Comercio e Facenda.
Toda-las funci? adeministrativas.
Lexislaci? social, ag? n-aqueles casos nos que os problemas sociaes se
extendan ? diversas naz?s da Iberia.
Reximen tributario, sin intervenci? do Poder Central, ?que somentes pagar?o
Aut?omo a cantidade que se fixe n-os concertos econ?icos.
A potestade docente do Estado actual pasar?enteira ?Poder Galego.
O reximen bancario, n-o que intervir?pol-a funci? social que oxe te?n os
bancos. A mesma facultade pr-a soluci? do Creto agr?ola.
Correios e Tel?rafos. O seu servicio ?carrego do Poder Central; a s? creaci?
ser?c?rego do Poder Aut?omo; o servicio dos Tel?onos ?c?rego do Poder
Galego. A censura n-estes servicios non poder?ser exercida pol-o Poder Central
mais que no caso de guerra.
Ferrocarr?: a sua nazonalizaci?. A lexislaci? sobor dos mesmos ser?facultade
do Poder Central; a sua construcci? e adeministraci? en carga do Poder
Aut?omo.
Portos Francos. A lexislaci? e regulaci? do tr?ico mar?imo en carga do Poder
Central.
Si ven co-a paz o acabamento dos exercitos permanentes e no caso de que somente
quedaran ex?citos polic?s tamb? ser?facultade do Poder Galego a fixaci? das
forzas que xusgue percisas pr-o orden interno de Galicia.
MANIFESTO DA ASAMBLEIA NAZONALISTA DE LUGO (II)
V. Cuesti? xur?icas
Sustantividade do Direito Foral galego.
Derogaci? do artigo quinto do C?igo Civil e reforma do seu articulado no que
se refire ?sucesi? abintestato.
A publicaci? das leises farase no idioma galego.
Igoaldade de direitos pr-a muller casada, pol-o menos no caso da emigraci? do
marido.
A funci? dos Tribunales de Xusticia romatar?en recurso derradeiro en Galicia e
sempre realizada por funcionarios galegos.
As terras dos pequenos propietarios qu-a laboreen consideraranse instrumentos de
traballo pr-os efeutos do embargo.
O arrendatario ter?direito a unha parte da superval? do arrendado sempre que
sexa debida ? melloramentos producidos pol-o seu traballo.
VI. Problemas econ?icos
As custi? aduaneiras ser? resoltas por concerto entre o Poder Aut?omo e o
Central, salvo o libre cambio de cereaes.
Reintegraci? inmediata ?propiedade privada, pol-o xeito mais doado dos montes
do Estado, dos pobos e de propios.
Repoboaci? forestal forzosa. Si os particulares non a fan far? o Poder Galego
por anualidades, gravando sobre a riqueza creada, o capital invertido mais os
intereses. Reforma da lexislaci? civil n-iste punto.
A Asambleia decrara de toda urxencia a resoluci? do problema dos grav?enes
sobor da terra en Galicia.
Tam? decrara sere un crime contra Galicia o permanente absentismo dos
propietarios da terra.
VII. Aspectos art?ticos
Proclamar a soberan? est?ica da Naz? Galega que se exercer?
Sobor as costruci? urbanas e ruraes, dit?dose unha lei que obrigue os
propietarios a axeitare o estilo das s?s costruci? ?estilo xeneral de cada
vila galega.
Na expropiaci? de moimentos e paisaxes.
Na organizaci? do ense? art?tico, con creaci? d-unha Escola Musical Galega.
Vede, irm?s galegos, o noso programa. Non ?nin pode ser nosa verba difinitiva;
mais ? por decontado, un berro d’anguria que vos chama e a ?eca afirmaci?
creadora feita na nosa patria galega.
Son chegadol-os tempos d’erquere a y-alma e o pensamento de Galicia, e sobor
todo a sua soberan?, compreta e sen cativeces. N-isto non caben discusi?:
Galicia ten direito, un direito fundamental, a ser dona ausoluta de si mesma.
Con vountade ceibe faremos nupcias d’amore con outras soberan?s, contr’as que
non vai nin qu? ire a soberan? nosa.
Pensade, pois, nas nosas concrusi?, feitas pra todol-os galegos. Pr? ademais,
sent?eas, practic?eas. Nosos brazos est? abertos pr’a fecunda aperta. Todos
xuntos melloraremos a grande obra.
O ideal que nos aloumi? vos pide que sintades a Galicia, coma n? no recuncho
mais intenso das vosas almas.
Ningu? ?in?il pra ista cruzada. A nosa mocedade t? unha santa obriga co-a
patria, e agardamos, ateigados do lume inmenso do noso amore, que todo galego
dino nos mande a s? adhesi? ?Santa Causa da Redenz? da Nai Terra.
Na cibd?de Lugo, a noite do dazaoito de Samarti? do mil novecentos
dazaoito.
*** ?Asemblea que aprobou iste manifesto asistiron persoeiros de t?al-as
Irmandades; estiveron representadas 67 sociedades agrarias, cinco centros
culturaes; e mandaron sua adhesi? cinco federaci? agrarias, once Concellos,
mais de 40 asociaci? e numeros?imas persoalidades de Galicia.