O GUEITEIRO

(Manuel Curros Enr?uez)

"Sempre pola vila entraba 
con aqu? de se?r?".

                                Rosal? Castro

Dendes do L?ez lixeiro 
? veigas que o Mi? esmalta, 
non houbo no mundo enteiro 
m?s arrogante gueiteiro 
que o gueiteiro de Penalta.

Sempre retorcendo o bozo, 
erguida sempre a cabeza, 
daba de miralo gozo. 
Era un moci?... ?que mozo! 
Era unha peza... ?que peza!

Despois do tempo pasado, 
pasado pra non volver, 
como on profeta ispirado, 
inda mo parece ver 
na festa do San Trocado.

Calz? curto, alta monteira, 
verde faixa, albo chaleque 
i o pano na faltriqueira, 
sempre na gaita parleira 
levaba dourado fleque.

Non houbo home m?s cumprido 
no mundo, de banda a banda, 
nin rapaz m?s espilido, 
con m?s riqueza vestido, 
nin de condici? m?s branda.

Pr? festas e romar?s 
chamado, t?olos d?s 
top?ase donde queira, 
anque por certas porf?s 
s?o tocaba a mui?ira.

Pois, como poucos teimado 
cando unha venta lle pega, 
xura que pr?seu agrado, 
non se ten inda enventado 
m?ica como a gallega.

Neno era eu cando el viv?, 
mais non o podo esquecer.
?O que el na gaita sab?!
?O que el cos dedos pod?
naquel punteiro faguer!

Cando nas festas maores 
era esperado o gueiteiro, 
bot?anlle as nenas frores, 
ledas copras os cantores, 
foguetes o fugueteiro.

Tras del, en longa riola, 
da gaita o comp? levando 
con infernal bataiola, 
iban correndo e choutando 
os rapaci?s da escola.

Nunca se puido avriguar, 
v?dolla repinicar, 
por que o s? da gaita ou?do
cantos bailaban sorrindo, 
acababan por chorar.

Pero cando el no turreiro, 
cal na tr?ede a Sibila, 
pegaba o p? primeiro, 
daban ?vento o sombreiro 
t?olos mozos da vila.

Comenzado o baile ent?, 
cousa era pra adimirar 
aquel sembrante bulr?, 
aquel aire picar?
i aquel modo de mirar...

I era de ver con qu?trazas, 
sin faguer pausas, nin gui?s, 
nin caso das ame?zas, 
furtaba un bico ? rapazas 
dos noivos diante os foci?s.

Ningu? soubo frolear 
do xeito que el froleaba.
Verlle a mui?ira botar, 
era unha nube mirar 
de anxeli?s que pasaba.

Xentil, aposto, arrogante, 
en cada nota o gueiteiro 
ceibaba un limpo diamante, 
que logo no redobrante 
pul? o tamburileiro.

?Que Orfeo se lle igualaba, 
si mesmo dentro do fol 
que co c?ado apertaba, 
parec? que cantaba 
escondido un rousi?l?

M?ico on tempo e poeta, 
algunha fada sacreta 
ti? con que comov?, 
pois nunca dunha palleta 
sa? tan doce armon?.

Tocaba... e cando tocaba, 
o vento que do ronc? 
polo canuto fungaba, 
dixeran que se queixaba 
da gallega emigraci?.

Dixeran que esmorecida 
de door a Patria nosa, 
azoutada, escarnecida, 
chamaba, outra Nai chorosa, 
? filli?s da s? vida...

I era verd? ?Malpocada! 
Conta on penedo amarrada, 
cravado un pu?l no seo, 
naquela gaita lembrada 
Galicia era un Prometeo.

Un Prometeo cantando 
eternas melancon?s 
sempre un consolo agardando 
e sempre as b?oas chorando 
do desdichado Mac?s.

Por eso cando a tocar 
se pu? o gueiteiro lindo, 
cantos vi?n pra bailar 
si escomenzaban sorrindo, 
acababan por chorar.

Por eso en vilas i aldeas, 
por xentes propias i alleas 
era aquel home estimado, 
e por todos saudado 
en cami?s e vereas.

Por eso, donde el chegaba 
d?anlle citas de amores 
as mozas por que el toleaba, 
e sempre ?mesa xantaba 
dos abades e priores.

Que dende o Lerez lixeiro 
? veigas que o Mi? esmalta, 
non houbo no mundo enteiro 
m?s arrogante gueiteiro 
que o gueiteiro de Penalta.

("Aires da mi? terra", 1880)