Ant? Villar Ponte - Pensamento e sementeira
( Leici? de patriotismo galego )
Ediciones Galicia del Centro Gallego de Buenos Aires, Instituto Argentino de Cultura Gallega
Da patria, do nazonal?mo e da cultura
Os paises son expresi? xeogr?icas e os Estados equilibrios de
instituci?. Unha patria ?moito m?s a?da, e outra cousa: sincronismo
do esprito e do coraz?; uniformidade para o esforzo e disposici?
somellante para o sacrificio; comunidade nas arelas de grandeza, nas
vergo?s da humillaci? e no desexo da groria. Cando falta isto non hai
patria, e non pode habela; a patria xurde nos ensonos com?s e nas
com?s espranzas; non arel?emos xuntos grandes cousas e sint?monos
decididos a realizarlas, tendo a seguridade de que ao cami?r todos tras
un ideal, ningu? ficar?no meio da estrada contando os cartos. A patria
?a solidaridade sentimental da raza, e m?s nada.
O da nazonalidade e un concepto modemo. A cultura ?a millor e m?s
forte cimento da nazonalidade. Sin a cultura os homes non chegan,
endeb?, a poseeren o verdadeiro sentimento de patria. Somente, pois, no
nome da incultura, pode combat?sevos, hirm?s nazonalistas. E vede de
que maneira sinxela, con que xeito tan doado, un pensador arxentino,
Jos?Ingenieros, nos ten dado a raz?. "Non abonda acumular riqueza -d?
?e- para crear unha patria: Cartago o non foi. Era unha empresa. As
minas, os b? portos, as industrias e as chuvias fan de calquer pa? un
rico emporio; perc?anse ide? de cultura para que nele haxa unha
patria. Se rebaixa o valor diste concepto cando apr?aselle a pa?es que
caren de unidade moral, m?s somellantes a fautor?s de logreiros,
aut?tonos i ex?icos, que a fatos de so?dores cuio ideal pareza un
arco tendido hacia un ouxetivo de dinificaci? com?. A patria ten
intermitenzas; deixa de selo en certas ?ocas de rebaixamento, cando se
esmorece todo af? de culturas ?guense v? apetitos de enriquecimento.
E o romedio contra desas crisis da cultura non est?no fetichismo do
pasado (se?res acad?icos) sen? na sementeira do porvire, concurrindo
todo a crear un novo ambente moral axeitado a toda culminaci? da
virtude, do inxenio, do car?ter. Cando non hai patria, non pode existir
nazonalismo. Este sentimento colectivo s?e posibel na medida que sinala
o latexar un?ono dos coraz?. Namentras un pais non ?patria, os seus
habitantes non constituien unha naz?. O celo da nazonalidade s?existe
nos que se te?n sentido apaixoados para persiguiren un mesmo ideal. Por
iso ?mais fondo e puxente nos cerebros outos. A cativa capacidade de
ide?, impide os espritos bastos veren no patriotismo un outo ideal; os
tr?sfugas da moral, alleos a sociedade en que viven, non poden
concebilo; os escravos e os servos, te?n, apenas, un pa? natal.. S?o
home dino e libre pode ter unha patria. Pode tela; a non ten sempre,
pois hai tempos en que s?existe na imaxinaci? de poucos: uns dez,
quiz?s alg? cento de elexidos. Ela est?ent? nese ponto ideal onde
converxe a aspiraci? dos millores, de cantos s?tenna sin medrar de
oficio galgando na pol?ica. Antre eses poucos est?ent? a nazonalidade
e latexa o nazonalismo; mant?ense alleos ao seu af? millas de
habitantes que xantan e lucran no pa?. O sentimento erguidor nasce en
moitos so?dores novos; pero permanece rudimentario ou se esmorece na
decadenza com?, en poucos elexidos chega a ser domi?nte, antep?dose a
pequenas e cativas tentaci? de piara ou cofrader?. Cando os intreses
ven? sobrep?ense ao ideal dos espritos cultos, que costituen a alma de
unha naz?, o sentimento nazonal dexenera e se apodrece; a patria ?
explotada coma una industria. Cando se vive fartando groseiros apetitos
e ningu? pensa que no canto de un poeta ou na reflexi? de un fil?ofo
pode estar unha part?ula da groria com?, a naz? af?dase. Os
cibdad?s volven a condici? de habitantes, A patria a de pa?.
Cando a miseria asola un pa?, culpa ?de t?olos que por falla de
cultura e de ideial non souberon amalo como patria; de t?olos que
viviron dela sin traballaren para ela.