Reparación inversores tensión energia solar Valencia

Galicia espallada

Unha recolleita da cultura galega

Literatura, historia, arte, música, gastronomía, galeguismo, tradicións, lendas, costumes, emigración

?memoria de Manuela Via? (1929-2013)

A MORTE DE ROSAL?

Murgu? vi?ra destinado ?xefatura do Arquivo Xeral de Galicia en 1870, tal e como o seu valedor en Madrid, don Celestino Vidal, lle prometera despois do altercado de Simancas.

A volta ?terra tr?xolle anos de felicidade ?matrimonio, cando se instalou na coru?sa r? do Pr?cipe, fronte ?arquivo onde el traballaba, en plena cidade vella. E a?da que mal sab? a feliz parella que a el s?lle quedaban cinco anos no emprego, estes foron de benestar, que se manifestou co nacemento dos xemelgos Gala e Ovidio no ano 71, de Amara no 73 e Adriano no 75. Pero trala Restauraci? que pon a Alfonso XII no trono, trocou a boaventura, e no 75, sendo C?ovas o novo ministro da presidencia, o Patriarca queda cesante.

Rosal? de CastroEstaba Rosal? embarazada de Adriano Honorato Alexandre cando, de cami? para tomar as augas de Cuntis, fan unha parada familiar en Lestrove, e ela confesa o seu desexo de volver vivir na terra da s? infancia e dos seus antepasados, pero a inesperada cesant? faille demorar esta aspiraci?. 

No ver? do ano 78, Murgu? participa na publicaci? da revista La Ilustraci? de Galicia y Asturias, que pecha ?pouco de sa? ?r? por non acadar o ?ito agardado, pero moi axi?, xa no ano 79, Alexandre Chao, o inquieto amigo do Patriarca, enc?galle a direcci? dunha nova cabeceira: “La Ilustraci? Gallega y Asturiana’’, que o obriga a trasladarse a Madrid, mentres Rosal?, que comeza a padecer un mortal cancro de ?ero, se instala cos fillos na casa natal dos seus parentes. Murgu? deixar?dito que ela xa padec? esta enfermidade antes da morte de dona Tareixa, pero, seguramente, esoutra fose outro tipo de doenza.

Nada impide que Murgu?, como presentindo o tr?ico final que se aveci?ba, prepare a edici? da maior parte das obras da s? esposa: Follas Novas que sae en 1880, El primer loco no 1881 e En las orillas del Sar un ano antes da morte da poetisa. E el, entrementres, publica El Foro en 1882, un ensaio sobre este tipo de arrendamento, que ser?premiado nos Xogos Florais de Pontevedra de 1886.

Murgu? xa acadara a fama de grande investigador, e a s? estad? de tres anos ? fronte de ‘La Ilustraci?...’ serviulle de nexo de uni? coas colonias galegas do exterior, e sobre todo co Centro Galego da Habana.

No 1884, cando publica El Arte en Santiago en el siglo XVIII, o matrimonio, rodeado de todos os fillos, con Murgu? abranzando a Ovidio, Alexandra de p?e Aura, Gala e Amara sentadas coa nai a car? dunha frondosa ?bore, sacan a co?cida fotograf? de familia que chegou ata n?. E veu o 1885, coa s? mestura de luces e sombras, de penas e alegr?s familiares.

Mentres se creaba a ‘Biblioteca Gallega’ por parte dos seus amigos Mart?ez Salazar e Fern?dez Latorre, onde se editar?Los Precursores, recibir?o reco?cemento, dentro e f?a de Galicia, como o grande historiador que ? e ser? nomeado cronista xeral do Reino de Galica. Pero Rosal? cada d? est?peor, e a dor da maligna enfermidade refl?tese no seu rostro mirrado. 

No ver? deste ano, nun acto de apego ?vida, Rosal? solicitoulle ?seu esposo que a levase a ver o mar, a sentir a h?ida salitre das praias, a contemplar esa imaxe que tanto botou de menos na s? estad? en Castela e que, como un presentimento, quer? apresar nos seus ollos para a eternidade. Foron a Carril e ela xa volveu para a cama da s? casa da Matanza, onde agardou ata o mediod? do 15 de xullo para soltar o derradeiro suspiro.


Casa da Matanza, padr?, A Coru?. Hoxe museo.

CASA DA MATANZA, PADR? (A CORU?)  ONDE MORREU ROSAL? E NA ACTUALIDADE CONVERTIDA EN MUSEO.

No libro En Prosa, Murgu? lembra esa pasaxe baixo un abrasador sol de xullo, cando estaban xuntos, ela na cama, coa fiestra aberta, e el ?seu lado lendo uns versos dos que ela lle manda repetir e gardar un, “... siento que te amo’’, antes de expirar. A dor da morte pousouse sobre toda a familia, pero con dous protagonistas principais ?hora de recibir os p?ames: Alexandra e Murgu?. Ela, como filla maior e nova muller da casa, recibe as cartas da familia anim?doa a coidar do pai e dos irm?s pequenos; e el, como marido, o consolo dos amigos: “El luto que a Ud. embarga se extiende a todos los gallegos amantes de las letras’’, expresa nunha carta o m?ico e poeta santiagu? Benito Losada, ou Alfredo Bra?s, quen lle di noutra de sentidas palabras: “?Galicia entera tambi? llora con nosotros!’’ e o grande amigo Eduardo Chao inv?ao, “venga a pasar unos d?s con nosotros...’’. A lista de textos luctuosos que esta perda provocou pod? facerse longu?ima. Murgu? non vai tardar moito en lembrarnos, en Los Precursores, c?o Rosal? nunca se encontraba ben f?a de Galicia, c?o sempre ansiaba estar na s? terra e mellor a?da en Padr?.

 A dor e a lembranza tam? a manifestar?o Patriarca en grande cantidade de discursos, as?como nas dedicatorias dos seus libros. A ela est? dedicados moitos dos poemas de En Prosa, esa especie de memorias po?icas que tanta luz nos dan sobre as s?s querencias.

Falouse dos conflictos entre o matrimonio, da vida pouco c?oda que o Patriarca lle prestou ?s? esposa, das queixas dela: “...quieres que te escriba todos los d?s, ?y tu?...’’, e quizabes dalg? enfado que acougou co tempo, ou dos moitos papeis e misivas que o Patriarca queimou pouco antes de morrer, como se quixese borrar algo, pero se nos atemos ? poucas cartas que quedaron, das cruzadas entre eles, debemos conclu? que, se algunha sombra houbo nesta relaci?, esta pod? ser debida a cuesti?s propias da vida matrimonial. Tam? no seu libro En Prosa, Murgu? di: “Amada m?, dime; ?cu? te agrada m?, un coraz? que es como dura roca, pero en el cual el nombre que en ? se escribe dura para sempre, o el que es como blanda cera que deja, con la mayor facilidad, sustituir unas letras por otras?’’.

Rosal? foi enterrada en Santa Mar? de Adina, en Padr?, pero logo, os seus restos foron trasladados ?Pante? de Galegos Ilustres, o 25 de maio de 1891, por iniciativa do Centro Galego da Habana, sen que Murgu? intervi?se directamente nos actos, sen embargo, nas honras f?ebres dese d?, en San Domingos de Bonaval, o requiem da misa era unha obra da autor? de don Domingo Murgu?, o av?materno do Patriarca.

volver a:  rosal? de castro



FONTES DE INFORMACI?:

"Follas Novas" , Rosal? de Castro, Edici? de H. Monteagudo e Dolores Vilavedra, Editorial Galaxia, 1993.

Especial Letras Galegas Ano 2000, Manuel Murgu?,  publicado polo xornal "O Correo Galego".

"Galicia 2001", editado pola Xunta de Galicia.

www.letrasgalegas.org