PONTEAREAS M?ICA
Mitos, ritos e lendas
MANRIQUE FERN?DEZ
FLORALBA
Onde se narra a triste historia dos amores ad?teros entre a condesa Floralba e o peregrino que nunca chegou a Santiago, e se explica a maldici? que caeu sobre eles e que lles obriga a vagar eternamente sen se atoparen.
?—?A onde ir?aquel romeiro, meu romeiro a onde ir?
—?Cami? de Compostela, non sei se al?chegar?..?
(Romance de don Gaiferos)
Mulleres e homes da vila,
habitantes do lugar,
cabaleiros e doncelas...
Par?evos a escoitar
a historia que un pobre cego
quix?avos relatar.
Non ?lenda de guerreiros,
nin de feitizos do ar,
nin de drag?s, nin de demos,
nin contos de San Cipri?...
?unha historia verdadeira
que aconteceu no lugar:
?a historia de Floralba
e dun equ?oco amar
a un romeiro que a Santiago
non poder? chegar.
Mulleres e homes da vila
habitantes do lugar:
Acheg?evos a min
que a historia vai comezar.
Castelo do Sobroso
Fotograf?: Xan Rodr?uez Puentes
I.- A chegada do romeiro
Empeza unha noite fr?,
chuvia, l?tregos e vento,
e un cami?nte que intenta
loitar contra os elementos
para chegar a un castelo
no que pedir?sustento.
?o castelo do Sobroso,
do conde don Fiz Sarmiento.
A sombra ?dun peregrino
cami? de Compostela,
que peta arreo na porta
mirando cara ?xanela.
Un garda avisou ?Conde
que lle preguntou quen era.
D?olle: ?Son un romeiro
cami? de Compostela.
Se ?temeroso de Deus,
?rame a porta, lle pido,
e permita que esta noite
poida pasala ?abrigo?.
?Xa que vai a Compostela,
un af? tan nobre e p?,
recupere aqu?as s?s forzas
antes de seguir cami??.
O propio Conde o levou
a car? dunha lareira,
sentouno preto do lume
e mandou que lle trouxeran
un taz? de leite e mel.
?Qu?ese o tempo que queira:
meu fogar ?o seu fogar,
mi? mesa ?a s? mesa.
Ma?, cando o galo cante,
eu marcharei a Granada
co peito enchido de fe
e cun milleiro de espadas,
que os Reis pediron axuda
para bota-la moraima.
Pero atender??que pida
a mi? dona, Floralba?.
?Polo ben que dispensades,
por acoller a un romeiro
famento e desconsolado
?Deus bendiga o seu castelo!
?Que dos malditos infieis
te? por ben protexe-lo
e que torne victorioso
meu Se?r, don Fiz Sarmiento!?
Foi xusto naquel momento,
segundo din os que o viron,
que Floralba entrou na estancia:
xove, linda, talle fino,
ollos tristeiros e doces,
e nos labios un sorriso.
El, mirouna enfeitizado;
ela, perdeu un sospiro.
II.- A marcha de don Fiz
Na alborada do outro d?,
entre br?emas e medos,
cun milleiro de soldados
marchaba don Fiz Sarmiento.
?C?dese, mi? Floralba;
c?dese que logo ve??.
?E vostede, se?r Conde,
non esqueza que aqu?o espero?.
?Non se apure, mi? dona,
que non sufra o meu amor,
que a?da que xa non son novo
levo aqu?dentro a calor
que desprenden os seus ollos.
Coidade do meu honor
acollendo a ese romeiro
que ? nosas portas chegou?.
?Estar?ben atendido
xa que vostede o ordena:
recuperar?as s?s forzas
antes de ir a Compostela.
Pero don Fiz, lembre sempre
que neste recuncho queda
o coraz? de Floralba
esnaquizado de pena?.
?Xa o sei, Floralba, xa o sei,
que tam? o meu se marcha
embriagado da tristura
que agroma das vosas b?oas...
E non trocar?en acougo,
en sentar na mi? alma,
ata que alg? d? volva
con estas mans a abrazala?.
?Quedo ped?dolle a Deus
que retornedes comigo,
que xa boto en falta ?Conde
a?da que non ?partido.
Prego ?Deus que defendedes
que protexa o meu amigo;
que na distancia lembredes
que o meu amor segue vivo?.
?Floralba, mi? Floralba
de cabeleira dourada...
Floralba de ollos tristeiros...
Ogall?non te deixara...?
??Don Fiz, don Fiz...! ?Meu amado!
Ficarei desventurada...
Ata o d? do reencontro
non me verei aliviada?.
Don Fiz Sarmiento cabalga
e hai unha b?oa nos ollos
esborrexendo ata os beizos
do amo e se?r do Sobroso.
E desp?ese Floralba
con outra b?oa nos ollos
de desacougo e tristura
que a fai ficar de xeonllos.
Cabalga don Fiz, cabalga
polo cami? a Granada
?fronte dos seus soldados.
Nen sequera sospeitaba
que a traiz? buscaba acougo
no fogar que el deixaba.
Cabalga don Fiz Sarmiento
pola fr? e seca chaira...
Floralba borda nun pano
por ver de esquece-la marcha
dos ex?citos do Conde
no cami? de Granada.
O romeiro, dende a fiestra,
sospira por esa dama
e a luxuria e o feitizo
acomodan na s? alma.
Guiado polo capricho
achegouse ?seu car?
con mil fermosas palabras.
Mil setas ?coraz?
da inxenua e doce Floralba,
que non sospeita a traiz?.
E o romeiro, pouco a pouco,
vai roubando o seu favor.
?Floralba, mi? Floralba
de cabeleira dourada;
Floralba, ollos de lume,
meixelas de l? clara.
Floralba, beizos de mel,
mi? flor abandonada.
Floralba de ollos tristeiros,
Floralba, mi? Floralba?.
??V?lame Deus, cabaleiro!
?Como ousades dicir eso?
?Non vedes que son a dona
do conde don Fiz Sarmiento?
Agrad?olle os afagos,
as verbas e galanteos,
pero son muller casada
e non deber? atendelos?.
?Floralba, doce sorriso
e lixeiro cami?r...
Este amor que rexeitades
responde ?lei natural...?
??Meu Deus! ?Cale, cabaleiro,
que xa me fai vacilar!
A paix? coa que me tenta...
?Non a poido domear...!?
?Floralba, mi? Floralba,
de feiticeiro mirar...
Non permitas que un recordo
te impida volver a amar...?
??Peregrino adulador!
?Ti si sabes conquistar!
?Se Deus me fixo tan feble,
Deus saber?perdoar!?
A Condesa, engaiolada
por unha presa de verbas
daquel gal? fachendoso,
axi? esqueceu as penas.
E xuntos, coma se fosen
a esposa e o home dela,
deixan que a paix? os gu?
por espi?sas vereas.
Pasan os d?s e chegan
novas que enturban a calma
daquel desleal romeiro
e a pecadora Floralba:
o conde don Fiz Sarmiento
como vencedor cabalga
polo cami? ?Sobroso,
polo cami? ?s? casa.
Castelo do Sobroso
Fotograf?: Xan Rodr?uez Puentes
IV.- A inquedanza de Floralba
Dix?onme que a Condesa
vagaba desacougada
dende o portal? ?torre
sen dicir unha palabra.
Pasa o d?. Chega a noite.
A Condesa a?da vagaba
dende a torre ?portal?
cunha punzada na alma.
?Maldito aquel emisario
que o se?r Conde enviou
para espeli-la conciencia
dunha muller que pecou.
Maldito aquel emisario
que ?castelo se achegou
para amosarme un inferno
dentro do meu coraz?.
O meu home torna ?casa
despois de loitar na guerra.
?Que fixen eu? ?Traizoalo
coma se non me quixera!
?Don Fiz, don Fiz! ?Meu amado!
?Como ?que estiven tan cega?
?Como me deixei tentar?
?Como esquec? a conciencia?
?Don Fiz, don Fiz! ?Meu amado!
?Maldita eu que te enganei!
?Ogall?non te enganara,
pero ?tarde, ben o sei!?
Andando nesta inquedanza
foi o romeiro ?seu p?
??Que acontece, amada mi?,
que tan inqueda te ves??
?Que chegou un emisario
que enviou o meu esposo
para anuncia-lo retorno
?castelo do Sobroso
do conde don Fiz Sarmiento,
que regresa victorioso...
...?Don Fiz, don Fiz...! ?Meu amado...!
...?Meu romeiro afectuoso...!?
?Acouga un pouco, Floralba,
non te atormentes, amiga,
que se torna o se?r Conde
n? tomaremos medidas:
marcharemos os dous xuntos
moi lonxe destas porf?s
e viviremos felices
entre bicos e caricias?.
Floralba, a?da confusa,
acepta o ofrecemento
e disp? dalgunhas cousas
para marchar ?momento.
Cando sa? pola porta,
xusto ?p?do firmamento
v?se o po dos guerreiros
do conde, don Fiz Sarmiento.
Castelo do Sobroso
Fotograf?: Xan Rodr?uez Puentes
V.- A volta de don Fiz
Cabalga don Fiz, cabalga
?fronte dos seus soldados.
Xa empeza a subi-lo monte
a figura de centauro.
??Floralba de lindo corpo!
?Como desexo abrazalo!?
Antes de chegar ?porta
a s? voz v? tronando:
?Floralba, ?rame as portas
que o seu esposo xa ?vido
vencedor dunha batalla
e dos Reis favorecido.
Floralba, ?rame as portas
e ve? co seu marido.
Tr?olle sedas, perfumes,
perlas, xoias e agarimos?.
Non hai resposta da torre.
Ningu? ousa contestar
? chamadas de don Fiz.
Tan s?se escoita un cantar:
?—?A onde ir?aquel romeiro,
meu romeiro a onde ir?
—?Cami? de Compostela,
non sei se al?chegar?..?
O Conde, desconcertado,
finca as esporas nas ancas
da s? cabalgadura
e chega ?porta da praza.
??Que pasou aqu? vix?,
mentres eu fun a Granada??
?Que Floralba e o romeiro
escaparon na alborada.
Cami?ban os dous xuntos
d?dose bicos e abrazos;
ela pegada ?s? sombra,
el xogando co caxato?.
??Como te atreves, vix?...!
?O meu honor difamado!
?Heite arrastrar polos p?
atadi? ?meu cabalo!
?Despois tirareite ?monte
e que te confunda o demo
por ensucia-lo bo nome
da dona de Fiz Sarmiento!?
??Acougue, don Fiz, acouge.
que esto que lle digo ?certo!?
??Non creo as t?s palabras!?
?Pois entre; poder?velo!?
?Floralba, mi? Floralba
a do cabelo dourado...
?Marchaches con ese ingrato...!
?Deix?hesme abandonado...!
?Pois se Floralba marchou,
l?ea o demo no regazo!
?Que nesta casa non volva
tal nome a ser pronunciado!
Que recollan as s?s cousas
que as axeiten no xard?,
e logo lles prendan lume
?p?do Monte Land?.
?Que ningu? repita o nome
da ingrata preto de min!?
Aquelas ordes lles deu
o malquerido don Fiz.
Centos de mans no castelo
queren que axi? se borre
todo rastro da condesa
por favorecer ?conde.
E don Fiz, desacougado,
arrastra os p? cara ?torre...
Despois de cruza-la porta
?se un ferrollo que corre.
E logo algunhas pasadas
inquedas e retadoras,
e un laiar que rompe a alma:
?o conde don Fiz que chora.
Chega a noite, e outra noite...
Xa van catro d?s f?a
e seguen a o?se as b?oas
de Fiz Sarmiento que chora.
?Floralba, mi? Floralba
de cabeleira dourada;
Floralba, lume nos ollos,
e no coraz? mil lapas
que queiman sen compaix?,
a quen quixera abrazala.
Floralba, de ollos tristeiros...
?Aborrecida Floralba!
Ti? raz? o poeta:
“O amor ?coma unha planta
que hai que regar d? a d?,
porque unha vez sementada
xermola cos agarimos...”
?E eu marchei a Granada...!
Paguei esa fidalgu?
coa traiz? da mi? dama...
Floralba, mi? Floralba,
meixelas de l? clara...
Deixeite con ese ingrato...
?Ogall?non te deixara!
Floralba, beizos de mel,
mi? flor abandonada...
Floralba de ollos tristeiros...
?Aborrecida Floralba!
Floralba, doce sorriso
e feiticeira mirada...
Floralba, bicos de escuma
meixelas de l? clara...
F?heste cun cami?nte
que te ten engaiolada...
Floralba de ollos tristeiros...
?Aborrecida Floralba!?
Pasan m?s d?s e noites,
o Conde segue encerrado
lamentando a s? fortuna
e lembrando o seu pasado.
Pasan d?s, e m?s d?s,
e don Fiz, o malpocado,
dende a Torre da Homenaxe,
recorda e segue chorando...
Pero nunha fr? noite,
a do meirande luar,
escoit?onse tres golpes
no portal? principal.
??Quen ?o que fai tanto ru?o?
?Quen me v? a molestar??
??Don Fiz, don Fiz! ??Floralba
que anda na porta a petar!?
VII.- O retorno de Floralba
Don Fiz abandona a Torre,
xa est?sobre o portal?...
Floralba fica na porta
co vix? ?seu car?.
?ve-la sombra do conde
unha b?oa lle esvarou
e p?dose de xeonllos
desta maneira falou:
??rame as portas, don Fiz
que este ?tam? meu castelo?.
?Dende o d? en que te fuches,
daquela, deixou de selo?.
?Aterecida de fr?
p?olle acougo e sosego?.
?Pois non mo pidas a min;
vai pedirllo ?teu mancebo?.
?Na faldra da Picara?
atopar?elo morto;
xa algunhas bestas quixeron
ir encetando o seu corpo.
A piques de abandonarme
foi dar cos osos nun pozo.
?Nunca chegou a Santiago
o romeiro cobizoso!?
??As?que v? canda a min
porque agora te ves soa!
?Como cres que estiven eu
esperando a t? volta?
?Non, Floralba de ollos tristes!
?Non, Floralba fachendosa!
?Vix?! ?Pecha o port?
e que a ingrata quede f?a!?
?Non me abandones, esposo;
malia que eu te abandonara.
Ve? a v? arrepentida?.
?Agora ?tarde, Floralba.
Esta ferida ?m?s fonda
c?da m?s cruel cimitarra...
?A dor que me provocaches
nunca ser?perdoada!?
??Por Deus, don Fiz! ?Pola Virxe!
??rame a porta esta vez!
O fr? roe os meus ?os
e aterece a mi? pel...?
?En van invoc?lo nome
daquel polo que eu loitei...
?O port? segue pechado!
?Afasta de min, muller!?
Don Fiz voltou ?s? torre;
Floralba fica na porta.
Don Fiz pasea axitado;
Floralba ch?ao e chora.
O coraz? de don Fiz
vai preso nunha gaiola.
A desgraciada Floralba
sente un arrep? f?a.
A Condesa pide axuda,
pero as forzas vai perdendo.
D?tres voltas ?castelo,
pero vai esmorecendo.
Chama polo seu esposo,
pero vaise esvaecendo.
Trala noite, ?alborada,
pouco a pouco, vai morrendo...
Don Fiz recolle o seu corpo
e sube ?alto da torre;
levanta os brazos e t?ao
contra a ladeira do monte.
??Que ningu? toque a Floralba!
?Quero que ningu? a toque!
Que a coman as alima?s
por ter enganado ?Conde?.
VIII.- A maldici?
As?rematou a vida
da malpocada Floralba,
pero a?da despois da morte
as s?s culpas pagara.
Disque hai unha maldici?
que lles atinxe ?s? alma
e ?do romeiro que fixo
que ?bolos dous pecaran.
Disque nas noites de l?,
noite pr?ida e serena,
o esp?ito da condesa
anda a purga-la s? pena:
vaga arredor do castelo
pedindo ?Conde clemencia.
Pero non hai quen a escoite...
Pero non hai quen a atenda...
Por contra, nas noites fr?s,
chuvia, l?tregos e vento,
a sombra dun peregrino
anda pedindo sustento
pola ladeira do monte,
subindo cara ?castelo...
Pero a piques de alcanzalo,
volve a empeza-lo lamento.
Foi a fin dos dous amantes
que maldicidos parecen:
van vagando polo monte
condenados a non verse.
Noite clara e noite escura,
deambulando eternamente;
noite negra e noite branca,
condenados a non verse.
Isto foi todo, se?res.
As?foi que rematou
a historia do peregrino
que a Santiago non chegou
e a malpocada Floralba,
que de inocencia pecou.
E agora, homes e nenos,
se esta historia lles gustou,
compad?anse do cego
que hoxe llela contou
e ofr?anlle unhas moedas...
Gracias pola s? atenci?.