PONTEAREAS M?ICA
Mitos, ritos e lendas
MANRIQUE FERN?DEZ
ALDINA E TRIST?
Dos amores furtivos da fermosa filla de don ?varo Sarmiento, se?r do Sobroso, cun labrego da comarca, e do triste final que tiveron os dous amantes por mor das comenencias sociais, presumible orixe do rito de tira-las tres pedras na chamada ?Pena dos Namorados?.
I.- Os amores de Aldina e Trist?
Vai esborrexendo o sol
pola ribeira do Mi?
e vai marcando o cami?
polo que nace o solpor,
namentres que a flor mellor
que se agocha no Sobroso,
cun sorriso victorioso
cabalga sobre a ilusi?.
Amazona de momento
?encontro do home amado,
dun amor tan desgraciado
que provoca o seu tormento;
filla de ?varo Sarmiento,
ela ?a infeliz Aldina,
unha nena tan divina
que namora o seu lamento.
Rom?tica moza, Aldina,
nena de tristeiros ollos,
virxe de cabelo loiro,
dama de palabra fina...
A sempre fermosa Aldina
vai ?encontro de Trist?,
un campesi? gal?
polo que lle vai a vida...
Cruza por veigas e prados,
por entre toxos e espi?s
ata chegar, paseni?,
?Pena dos Namorados
onde a espera, tan coitado,
o seu fermoso Trist?.
?Afortunado Trist?,
doncel por Aldina amado!
??Tard?asme!? ?Aqu?estou.?
??Meu amor!? ??Meu cabaleiro!?
Os aloumi?s primeiros
van chegando ?coraz?
e alumean a paix?
dos amantes desbocados.
Os seus labios enlazados
vert?n todo o amor...
?Aldina de nobre casta,
de lonxana condici?...
Quixera te-la ocasi?
para entrar na t? casa,
e pedirlle, cara a cara,
a don ?varo Sarmiento
que permita o casamento...
?Mais ben sei que eu non son nada...!?
?Meu adorado Trist?,
meu inquedo seraf?...
Xa ver? como, por fin,
coller?onos da man
e pisar?o-lo chan
do castelo do Sobroso
como Aldina e o seu esposo,
e as? todos calar?...
?O amor vai vence-las trabas
que lle po?n no cami?...!
As?que, ven, meu neni?,
e esqu?ete das palabras...?
Desta maneira falaba
a inxenua e c?dida Aldina.
Cae a noite. Morre o d?,
e eles a?da se abrazaban...
Os seus amores furtivos
ag?hanse nun salouco.
O tempo do mundo ?pouco
para un amor perseguido
por regras que son castigos,
nunha cita clandestina.
??Adeus, mi? amada Aldina!?
??Adeus, Trist?, meu amigo!?
A Pena dos Namorados,
segundo a min me dixeron,
f?ose eco dos lamentos
dos amantes separados.
??Adeus, meu amor amado!?
??Adeus, efixie divina!?
Marcharon Trist? e Aldina
co coraz? derrotado...
II.- As sospeitas de don ?varo
No castelo do Sobroso
don ?varo vaga inquedo:
??Ou ela ten un segredo,
ou pasoulle algo espantoso!
?Esc?toa...! ?Por Deus glorioso...!?
Case non pod? crelo.
E Aldina entrou no castelo
co seu sorrir m?s gozoso...
Don ?varo, pensativo,
s?intentaba comprender:
??Onde estivo esta muller,
que trae o corpo acendido...?
Mais reco?zo ese brillo
que agocha a s? mirada:
?Aldina est?namorada
dalg? fidalgo veci?...!?
O que parece alegr?
logo se torna en tristura
cando unha alma impura
amosa a s? vilan?.
?Non pertence ?fidalgu?,
don ?varo, meu se?r...?
por ga?-lo seu favor
un labrego lle dic?...
??Que murmuras, malnacido?
?Queres enzoufa-lo nome
de Aldina, filla de nobre...?
?Pois non ser?consentido!
?Di o que saibas, malparido...!?
?Meu se?r, hai un gal?
?que lle chaman Trist?,
sen casta nen se?r?,
que din que lle fai as beiras
?fermosa dona Aldina?
??Quen ?o que di tal mentira??
?Dende o castelo ?ribeira
non hai cousa verdadeira
m?s certa que a que lle conto.
Todos saben do namoro,
dos paseos ?carreira...?
?Maldito sexas, lerch?...
Por dicir o que est?dito
sexas mil veces maldito,
miserable lacaz?...
?Un labrego! ?Un tal Trist?...!?
??Non lle minto, meu se?r!?
?Polo teu ben, ?mellor,
ou non volver? falar...
?O meu nome calumniado
e en boca de toda a xente...!
Coido que non ?prudente,
e debe ser castigado
ese campesi? ousado,
ese maldito tru?...
?Un labrego! ?Un tal Trist?...!
?Pois triste ser?o seu fado...!?
E don ?varo Sarmiento
pecha os seus pu?s con rabia.
?Aldina, ser? unha infamia
que de feito ou pensamento
inflixises tal tormento
?que ?a t? Casa.?
E mentres a noite pasa,
esc?tase o seu lamento...
III.- A confirmaci?
Vai esborrexendo o sol
pola ribeira do Mi?;
don ?varo, coitadi?,
cabalga cara ?solpor.
?Aldina do meu amor,
?de que acto serei testigo??
Vai vestido de mendigo
por disfraza-lo temor...
Diante del, a unha carreira,
?encontro do gal?,
no seu cabalo alaz?
Aldina vai prisioneira
da bendicida toleira
de amor polo seu vasalo.
Aguilloa o seu cabalo
e apura m?s a carreira.
??Mi? nena!? ??Meu doncel!?
??Mi? amada!? ??Meu amado!?
Caricias, bicos e abrazos
enerv?anlles a pel...
Non escoitan o corcel
que a modi?, ? agachadas,
enxordece as s?s pegadas
e esvaece o seu ronsel...
Tras del, ?varo Sarmiento
co seu traxe de mendigo,
axexa, ben escondido,
a escena do seu tormento.
A s? alma ?un lamento
profundo, desarranxado,
un laiar esfarelado,
feble, xordo e morri?nto...
?Aldina, neni? amada,
sangue do meu coraz?,
?que abomin?el traiz?
foi pola paix? forxada?
?A t? inocencia roubada
por un labrego insens?el!
Mais dime, ?como ?pos?el
que foses as?enganada?
Nena do meu pensamento
en mans de innobre xentalla
por unha argucia canalla
que troca o entendemento.
?M?s xuro, neste momento,
ou que a vida non me acade,
que non se deshonra en balde
a don ?varo Sarmiento...!?
Ignorantes da presenza
dun vix? entre a ramaxe,
Aldina espile o seu traxe,
brinca, e desborda inocencia;
Trist? acari? as trenzas
do seu cabelo dourado.
??Ai! Meu gal? namorado,
xa estou chorando a t? ausencia.?
E logo da despedida
Aldina sobe ?cabalo
??Meu ben! ?Meu amor amado!?
??Mi? nena! ?Mi? vida!?
A moza marcha enseguida
e don ?varo Sarmiento
aproveita aquel momento
para pecha-la ferida...
IV.- O arrebato
Na Pena dos Namorados
entrecr?anse d?s sombras.
Noite escura, o vento zoa,
a l? sobre o valado...
E don ?varo, anoxado,
mira de esguello a Trist?;
o infortunado gal?
m?ao tam?, asustado...
??As?que es ti o tal Trist?...!
?Ti f?he-lo malfeitor
que ofendeu o meu honor,
miserable lacaz?...!
?Axe?llate no chan,
fillo do infame castr?,
e reza algunha oraci?
se ?que es a?da cristi?!?
O amante, desacougado,
vai sentindo un calafr?
mentres fala, algo brav?:
??Don ?varo, anda errado!
Eu quixera ser casado
coa fermosa dona Aldina?
??Nunca, serpe viperina!
?Af?tate do seu lado!?
?Xa non me podo afastar,
nin a?da que o pretenda?
??Di algo que non me ofenda,
cad?er sen sepultar!?
??Non a vou deixar marchar.
Se hai que loitar, loitaremos!?
??Pois loitemos!? ??Pois loitemos!?
E prep?anse a loitar...
Na Pena dos Namorados
cr?anse d?s espadas:
unha, de ira enarborada;
outra, amor abandeirado.
Cruzan dun ?outro lado,
van rinchando ?se chocar,
saltan fa?cas no ar,
e un home cae axeonllado...
O seu sangue rega a terra
na Pena dos Namorados.
??O meu honor foi vingado!?
?don ?varo o que berra.
A vida xa non se aferra
?triste alma de Trist?...
A espada fica no chan,
o esp?ito, libre erra...
Don ?varo, suoroso,
sen velar pola maneira,
arromba contra a silveira
aquel corpo antes brioso.
??Adeus, Trist? fachendoso!
?Adeus, triste caravel!?
E marcha no seu corcel
?castelo do Sobroso.
V.- A ausencia
Na tardi? do outro d?
Aldina sobe ?cabalo;
cruza por veigas e prados,
e din que a?da sorr?...
??Trist?, amor e vix?
da alma desta muller...!?
A?da non pode saber
que a s? esperanza ?bald?...
Mais cando chega ?lugar
de encontro co seu amado
na Pena dos Namorados
resoa un fondo laiar...
??Algo que aboia no ar
turba o meu entendemento!?
Dona Aldina de Sarmiento
senta no chan a esperar...
??Onde est?, Trist? amado?
?Onde, alma verdadeira??
Canta un moucho na sobreira;
o sol xa foi eclipsado...
Aldina, ?teu triste fado
am?ase tan cruel...!
??Meu adorado doncel...!?
salouca sobre un valado.
A ausenza causa dolor,
m?s mant? unha esperanza;
a bendicida ignorancia
?unha luz ?seu car?...
??Por que non v?, meu amor,
a sentar aqu? ?meu lado?
?Que te ten tan afastado
neno do meu coraz?...??
Despois acari? a crina
do seu cabalo alaz?.
??Meu adorado Trist?!
?Mi? esperanza divina!?
Para a soa e triste Aldina
a espera ?un pesadelo
e marcha cara ?castelo;
no coraz?, unha espi?.
Na tardi? do outro d?
volve a subir ?cabalo,
a cruzar veigas e prados...
Pero Aldina non sorr?...
??Hoxe ve? convencida
de que me esperas, amor!?
agochando o seu dolor,
nos seus adentros dic?.
Mais tampouco aquel ser?
o amado acudiu ?cita;
Aldina, rosa exquisita,
m?chase e cae no chan.
??Meu adorado Trist?!
?Cando te hei volver sentir
os meus brazos te han cinguir,
os meus ollos te ver?...??
VI.- O reencontro
E foi na tarde terceira,
segundo se di na vila,
que a triste e infeliz Aldina,
coa esperanza derradeira,
cabalga en feroz carreira
?Pena dos Namorados.
??Triste Trist?, meu amado!
?Mi? rosa da roseira...!
?Por que raz?, me pregunto,
nin un adeus me deixaches?
Dime, ??certo que me amaches
ou foi un sarcasmo absurdo,
un capricho dun segundo,
unha ilusi? esva?a,
unha esperanza perdida
ou un desexo profundo??
Unha b?oa escorregaba
pola meixela de Aldina.
E cando fenece o d?,
xorde a noite m?s pechada.
Na soidade, unha chamada:
??Mi? Aldina, meu amor...!?
Esquecendo a s? dor
Aldina brinca asustada.
??Que foi ese eco que o??
?Parec? a s? voz...!
?Onde te atopas, amor?
?Onde est?, meu querub??
?Por que non v? canda min,
meu adorado Trist??
?Ven aqu? ?D?e a t? man
e colle a mi?, por fin!?
??Mi? Aldina, meu amor...!?
Esc?tanse as badaladas
dalgunha igrexa achegada,
e no ceo un resplandor
que se esparexe arredor...
A n?oa empeza a baixar...
??Onde te atopas, Trist???
??Mi? Aldina, meu amor...!?
E no medio desta escena
aparece unha figura
gallarda na s? montura,
triste coma unha condena,
l?guida como alma en pena,
negra como a morte fr?...
??Aqu?estou, amada Aldina!
?Non chores m?s, mi? nena!?
Aldina t?ase a el
e f?dense nun abrazo
un do outro no regazo.
??Meu amado, meu doncel...!
?Como fuches tan cruel...?
?Mais non importa, aqu?est?!?
V?vense a o? as camp?...
?Esc?tame, Aldina fiel.
As badaladas que soan
son da igrexa de Canedo.
Anuncian o meu enterro,
a mi? morte pregoan...?
O vento, de novo zoa...
??A t? morte...? ?Non, non...!
??que, acaso, so?s son,
que esteas aqu?en persoa...??
?Foi o Ceo, amada mi?,
que coa s? bendici?,
quixo darnos a ocasi?
dunha breve despedida.
Pero non chores, neni?,
nin vertas b?oas por min.
Volveremos a sorrir
as?que pasen tres d?s...?
??Morto est?! Mais non entendo...?
?Pouco queda que explicar:
quitoume a vida teu pai,
?maldito ?varo Sarmiento!,
pois no seu entendemento
non coll? o noso amor...
Coa escusa do seu honor
provocou este tormento.
Logo o meu corpo agochou
no medio desa silveira,
a morada derradeira
deste home que te amou...
Desangr?dose quedou
o corpo deste cativo
ata que hoxe, un veci?,
os meus restos atopou...?
??Morto est?...!? replica Aldina
confusa e desconcertada.
??Adeus, mi? nena amada!?
logo Trist? lle dic?...
??Agarda, froita prohibida,
meu adorado doncel...!?
Mais Trist? sobe ?corcel,
na br?ema se perd?...
VII.- A decisi? de Aldina
Aldina fica chorando
na Pena dos Namorados.
??Triste Trist?, meu amado...!?
?o seu coraz? laiando...
Mil b?oas vai derramando...
no cami? tortuoso
que leva cara ?Sobroso
namentres vai cabalgando.
Cando, ?albea-lo d?,
se aproximaba ?castelo,
v?tima do seu desvelo,
na porta, coma un vix?
agardaba por Aldina
don ?varo de Sarmiento.
??Neni? do meu tormento,
ven onda min!? lle dic?...
Aldina descabalgaba,
(no seu mirar unha pena
fonda, acendida, serena...)
sen dicir unha palabra.
Cruzou con el unha ollada
fr? como a morte fr?.
Amoucada e cohibida,
cami? sen dicir nada.
E don ?varo Sarmiento
ve que pasa ?seu car?
e logo cerra o port?
que pecha o seu aposento.
??Aldina, agarda un momento!?
dix?onme que lle dixo.
Coma se fose un castigo,
nin un chiar se oe dentro...
Foi a ?tima vez que a viu
con vida ?varo Sarmiento,
disque do seu aposento
o corpo morto sa?.
Tan s?tres d?s viviu
saloucando por Trist?.
Repenican as camp?,
o prazo xa se cumpriu...
A triste e infeliz Aldina
reuniuse co seu amado;
os dous no al? abrazados
lonxe de vellas porf?s.
Por iso, dinme na vila,
na Pena dos Namorados,
os amores cuestionados
un vello rito segu?n.
Virando as costas ?pena
preguntan se o seu amado
est?por un agardando
e logo tiran tres pedras.
Disque se no alto quedan
?que no prazo dun ano
os mozos ser? casados.
Esa ?a verdade da pedra...
FOTOS:
CASTELO DO SOBROSO
Fotograf?: Xan Rodr?uez Puentes
Pena dos Namorados - parroquia de Arcos, Ponteareas
Fotograf?: Xan Rodr?uez Puentes
CASTELO DO SOBROSO - Fotograf?: Xan Rodr?uez Puentes
Pena dos Namorados
parroquia de Arcos, Ponteareas
Fotograf?: Xan Rodr?uez Puentes