Reparación inversores tensión energia solar Valencia

Galicia espallada

Unha recolleita da cultura galega

Literatura, historia, arte, música, gastronomía, galeguismo, tradicións, lendas, costumes, emigración

?memoria de Manuela Via? (1929-2013)

LENDA DE MAC?S O NAMORADO

No s?ulo XV tivo lugar a lenda dos amores imposibles do Trobador Mac?s. O famoso trobador galego naceu en Padr? a comezos dese s?ulo e morreu traxicamente en Arjonilla, Jaen,  entre os anos 1467 e 1484.

Pouco ?o que se sabe da vida deste trovador. Perteneceu ?Corte de Xoan l? e, segundo Baltasar Porte?, naceu en Padr? e estivo ao servicio de don Enrique de Arag?, Marqu? de Villena. Namorado dunha dona chamada Elvira, non conseguiu casar con ela por mor da desemellanza social. Aproveitando unha ausencia de Mac?s, casou a dama cun se?r de Porcuna. Cando regresou o troveiro, m?s aguilloado ainda polo casamento, seguiu a lle adicar canci?s amorosas. 0 esposo denuncioulle o caso ao Marqu? de Arjonilla. Parece que estando preso e todo, continuou mand?dose cartas e cantigas ?s? amada.

Non se te?n noticias certas do xeito como morreu tr?icamente o poeta. A versi? m?s com? sinala que o se?r de Porcuna dirixiuse a Arjonilla para reconvir ao amante da s? mulier. Xa al? cornprobou persoalrnente como Macias lle adicaba a esta cantigas de amor, e irado polos celos guindoulle unha lanza que produciu a morte do troveiro.

Castelo do trobador Mac?s en Arjonilla, Ja?

FOTO: Castelo do trobador Mac?s en Arjonilla, Ja?

Na torre da homenaxe viviu encarcerado e morreu asasinado Mac?s, O Namorado. Os seus amores inspiraron obras a  Lope de Vega e Larra. 

A torre ?obra cristi?do s?ulo XIII e o recinto, un  pol?ono irregular de sete  lados dos que s?quedan tres do s?ulo XV.

0 Condestable don Pedro de Portugal, dixo do poeta: "Natural foi de Galicia, grande e virtuoso m?tir de Cupido"; e contou a s? vida nunha nota marxinal do seu melanc?ico libro S?ira de felice e infelice vida.

M?s do que a obra de Macias, quezais o que importa ?a biograf? de lenda que a envolve, e que deu lugar a que moitos escritores e poetas contempor?eos seus, e mesmo posteriores, o xuzgaran como arquetipo dos fieis, leais e m?s desditados amadores. Rodrigues Lapa escribiu verbo deso: Macias encheu toda a ?oca coa sona conmovida dos seus infelices amores. ?tan po?ica, tan rom?tica a s? historia, que sentimos m?oa porque a pasi? ardentisima do Werther do s?ulo XIV fora traducida na m?s pobre poes? do seu tempo. 

As cantigas de Macias conserv?onse, en n?ero de catro, no Cancioneiro de Baena: "Cativo da mi? tristura", "Se?ra en quen fianza", "Amor cruel e brioso" e "Probei de buscar mesura".

Ainda nos fins do s?ulo XIV, Macias amosouse, con todo, impermeable ? filtraci? allea, e deunos pingas de sangue do seu pobre coraz? flaxeiado, decindo con vella se?rdade: 

 

 "Cativo! de m? tristura

 ja todos prenden espanto 

 e preguntan que ventura 

?que m'ator-menta tanto".

CANTIGAS DE MAC?S O NAMORADO

 

Cantiga de Macias para su amiga.



Cativo! de mia tristura
ja todos prenden espanto
3 e preguntan que ventura
?que m' atormenta tanto
que non sei no mundo amigo
6 a quen mais de meu quebranto
diga d' esto que vos digo:
Quen ben see, nunca devia
9 al pensar, que faz folia.
Cuidei sobir en alteza
por cobrar mayor estado,
12 e ca?en tal pobreza
que moiro desamparado.
Con pesar e con desejo
15 ben vos direi, mal-fadado,
o que ou? ben e vejo:
Cando o louco cree mais alto
18 sobir, prende mayor salto.executando a zanfona no medioevo
Pero que provei sandece,
por que me dev' a pesar,
21 minna loucura assi crece
que moiro por ? trobar.
Pero mais non averei
24 se non ver e desejar,
e por ? assi direi:
Quen en carcer sol viver,
27 en carcer deseja morrer.
Minna ventura en demanda 
me poso atan dultada,
30 que meu cora?n me manda
que seja sempre negada.
Pero mais non saber? 
33 de minna coita lazerada,
e por ? assi dir?:
Can ravioso ?cousa brava,
36 de seu sennor sei que trava.

(004)

Cantiga de Macias para su amiga.

Ai sennora, en quen fian?
ei por certo sen dultan?,
3 tu non ajas por vengan?
mia tristura.
Non por meu merecimento
6 que a ti o manda,
mas por ta mercee comprida
doe-te do perdimento
9 en que anda
mia ventura e mia vida.
Faz que non seja perdida
12 en ti minna esperan?,
e tu far? boa estan?
e mesura.
15 Non sei lugar atan forte
que me defenda
de la ta mui gran beldade.
18 En ti tenno eu a morte
sen contenda,
se me non val ta bondade.
21 E por que esto ?verdade,
ai Amor! en renembran?
en meu cor tenno ta lan?
24 d' amargura.
Aquesta lan? sen falla,
ai coitado!
27 non me a deron do muro,
nen a prix eu en batalla,
mal-pecado!
30 mas viindo a teu seguro,
Amor falso e perjuro,
me fer?, e sen tardan?;
33 e foi tal a mia andan?
sen ventura.
A ti adoro agora,
36 e todavia
de puro leal talente.
Nembre-te de mi, sennora,
39 por cortesia,
e sempre te venna en mente,
e non leixes teu servente
42 perder[-se] por olvidan?,
pois que toda mia nembran?
?ta figura.

(005)

Esta cantiga fiso Ma?as contra el Amor, enpero algunos trobadores disen que la 
fiso contra el Rrey don Pedro.

Amor cruel e brioso,
mal aja a ta alteza,
3 pois non fazes igualeza,
seendo tal poderoso.
Abaixou-me mia ventura
6 non por meu merecimento, 
e por ende a ventura
poso-me en gran tormento.
9 Amor, por teu falimento
e por la ta gran crueza
meu cora?n con tristeza
12 ?posto en pensamento.
Rei es tu sobre los reis,
coroado emperador;
15 du te praze van tas leis,
todos ? de ti pavor.
E pois es [a]tal sennor,
18 non fazes comunaleza;
se entendes que ?proeza,
non soo ende julgador.
21 So la ta cruel espada
todo om' ?en omildan?,
toda dona mesurada
24 en ti deve aver fian?.
Con la ta briosa lan?
enxal?s toda vileza
27 e abaixas a nobreza
de quen en ti ouvo fian?.
Ves, Amor, por que o digo:
30 Sei que es cruel e forte,
adversario ou eemigo,
desamador de ta corte.
33 Ao vil deitas en tal sorte
que por prez lle d? vileza;
quen te serve en gentileza,
36 por galardon lle d? morte.

(006)

Esta cantiga fiso ?orden?el dicho Ma?as, quexandose de 
sos travajos.

Provei de buscar mesura
u mesura non falece,
3 e por mengua de ventura
ouveron-me o a sandece.
Por ende direi des i,
6 con cuidado que me crece,
un trebello, e diz assi:
Anda meu cora?n
9 mui trist', e con razon.
Meus ollos tal fermosura
foron ver por que perece
12 meu cora?n con tristura,
e Amor non me guarece
nen me pon [a]tal consello
15 por que eu prenda ledece.
Por ? digo este trebello:
Ben pode Deus fazer
18 tras gran pesar prazer.
Estes trebellos cantei
con coita desd' aquel dia
21 que mesura demandei
e eu vi que falecia.
Mesura morrei chamando
24 e dizendo a gran porfia
tal trebello sospirando:
Meus ollos morte son
27 de vos, meu cora?n.
Pois mesura non achei
u falecer non so?,
30 mesura log' olvidei
e canto prazer avia.
Con pesar que tenno migo
33 e tristeza todavia
aqueste trebello digo:
Bon Deus, a mi faz ver
36 por gran pesar prazer.

(007)

Dezir Ma?as.

Pois me faleceu ventura
en o tempo de prazer,
3 non espero aver folgura
mas por sempre entristecer.
Turmentado e con tristura
6 chamarei ora por mi:
Deus meus, eli, eli,
eli lama sabac thani.
9 Quen mias cuitas entendesse
e meu pesar e quebranto,
e de mi s'adolecesse,
12 comigo faria pranto;
quanto mais se ben soubesse
o gran ben que eu perd?
15 Deus meus, eli, eli,
eli lama sabac thani.

(008)

Pois prazer non posso aver
a meu querer e de grado, 
3 mais val morrer que non ver
meu ben perder, oh coitado!

 


FONTE:  "Historia da literatura", Francisco Fdez. del Riego.-