Valent? Lamas Carvajal

D? das Letras Galegas 1972

Lamas Carvajal ?co?cido polo seu labor xornal?tico, po?ico e narrativo. Como xornalista colabora no semanario "EL HERALDO GALLEGO", do que tam? seria director e propietario, pero acadar? popularidade con "O TIO MARCOS DA PORTELA", publicaci? integramente en galego -a primeira que houbo en Galicia- que aparec? d?s veces ?mes.

Escribiu obras en prosa: "GALLEGADA: Tradici?, costumes e contos da terri?" (1887)  e "O CATECISMO DO LABREGO" (1889), narraci? de linguaxe popular, que foi a m?s co?cida e de grande sona nas clases populares. Este libro, escrito ?maneira do catecismo da doutrina cristi? e segundo o seu propio autor "ten o sabor e o color da nosa terri?". Nel descr?ense t?alas inxustizas dos campesi?s galegos e os seus sufrimentos, cunha cr?ica anticaciquil. Vend?se xunto c?peri?ico "O t? Marcos da Portela" e foi un dous libros escritos en galego m?s vendidos de t?olos tempos.

"O T? MARCOS DA PORTELA"

A?da que a primeira publicaci? peri?ica escrita  enteiramente en galego foi  O vello do pico sacro no ano 1860, o aut?tico primeiro peri?ico en galego, obra colectiva de diversas persoas, baixo a inspiraci? de Lamas Carvajal, foi “O T? Marcos da Portela”, un dos m?s atractivos do periodismo ourens? e incluso do galego en xeral.

P?ese distinguir tres ?ocas na existencia deste peri?ico: as d?s primeiras ?ocas est? pr?imas entre si: de 1876 a 1880 e 1883 a 1889.  Hai un intento de resurrecci? en 1897 pero a terceira s?ase 30 anos despois (1917 a 1919) como portavoz en Ourense das Irmandades da Fala, mantendo o esp?ito do fundador.Cada aparici? levaba o t?ulo de “Parrafeo” (equivalente a n?ero) e o primeiro viu a luz o 7 de febreiro de 1876.

Do contido deste peri?ico p?ese dicir que o mesmo estaba dirixido a un p?lico popular, especialmente ?campesi?do. A s? cabeceira xa reflicte este populismo: “O T? Marcos” aparec? como un campesi? enxebre, con monteira, chaleco, polainas e faixa. O estilo do “T? Marcos” pretende reflectir o esp?ito dos “parrafeos” entre os campesi?s galegos. Pouco sabemos da s? difusi?, pero parece que se distribu? naqueles lugares onde se concentraba o seu p?lico natural: nas feiras e mercados.
Algunhas referencias do peri?ico permiten supo?r que as subscrici?s chegaban tanto de toda Galicia coma doutros puntos de Espa? e da Habana. A finais do seu primeiro ano, a s? difusi? estaba cerca dos 4000 exemplares.

 “O T? Marcos” contaba con secci?s fixas, entre as que estaban “Efem?ides”, que achegaba as informaci?s de Galicia, e “Casos e Cousas”, en prosa ou en verso, que comentaba, en clave ir?ica e cr?ica, acontecementos pol?icos da semana, fustrigando os caciques locais. Publicaba, ademais, abundantes traballos en prosa e en verso dun amplo grupo de colaboradores.-

A publicaci? de Lamas trata os temas coti?s dos campesi?s galegos. A queixa contra os impostos revela a importancia das novas cargas fiscais que impuxo o Estado liberal. As cr?icas m?s abundantes son de tipo anticaciquil, contra os pol?icos en activo.Temas habituais son tam? a cr?ica ?emigraci?, a fame e a miseria.Outra das claves do peri?ico ?a defensa da lingua galega e o orgullo de utilizala, as?como un certo ton anticentralista.

 “O T? Marcos” integra o m?s selecto da intelectualidade ourens? e galega da ?oca. Encontramos como colaboradores desde figuras como Curros, Pondal, Eladio Rodr?uez Gonz?ez e moitos outros.