MAR? MARI?, HOMENAXEADA DO D? DAS LETRAS GALEGAS 2007
No centenario do seu nacemento, que se celebrar?en 2007, o plenario da Real Academia Galega decidiu, na s? reuni? do venres 7 de xullo, dedicar o D? das Letras Galegas do ano 2007 ?poeta noiesa Mar? Mari? Carou, "unha figura que a?da hoxe ?preciso descubrir porque as circunstancias sociais e persoais nas que viviu fan que a s? poes? sexa de dif?il acceso para o gran p?lico".
Nun comunicado, a RAG destacou que a obra literaria de Mar? Mari?, falecida en Parada de Courel no 1967, est?marcada polas circunstancias vitais que a rodearon, de tal xeito que a s? condici? de muller e a pertenza ?clase humilde fixeron que o acceso ?cultura fose francamente dif?il. A s? poes? insp?ase na tradici? popular "onde non ? allea a inevitable presenza de Rosal? de Castro", e enr?uecese coa intimidade profunda dunha muller madura.
MAR? MARI? CAROU (1907-1967)
FONTE: Album de Mulleres, culturagalega.org, www.vieiros.com.
Naceu en Noia no ano 1907. Filla de Xos?Mar? Mari? e Filomena
Carou, era a segunda de cinco irm?s. A s? infancia e xuventude
nesta localidade est? marcadas polas dificultades econ?icas da
familia, uns anos -poucos- de escola e logo traballa como
costureira polas casas. As amigas l?brana como unha persoa
estra? e solitaria. O traslado a Boiro da s? familia polas
dif?iles circunstancias econ?icas e o empezo da guerra civil,
perm?enlle un primeiro contacto coa literatura porque unha t?
s? traballaba de coci?ira no Pazo de Goi? no que hab? unha
boa biblioteca. Ese desco?cemento da cultura libresca ?dos un
aspectos subli?dos por Ux? Novoneyra, ao insistir na
orixinalidade da s? escrita.
Casa en Boiro co mestre Roberto Posse Carballido e despois dun
breve per?do tempo no Pa? Vasco, onde morre o seu ?ico fillo
ao mes e medio de nacer, regresan a Galicia. Inst?anse, por
motivos de traballo, primeiro en Romeor do Courel e logo en
Parada, a onde se trasladan por consello m?ico a causa da
depresi? nerviosa que sofre a escritora. Neste lugar pasar?
Mar? Mari? o resto da s? vida, fai algunha viaxe a Noia e
Monforte e as vacaci?s nos ?timos anos na cidade da Coru?.
No ano 1957 in?iase como escritora, no Courel co?ce a Ux? Novoneyra, quen promove a publicaci? do seu primeiro libro. Palabra no Tempo ed?ase no ano 1963 na colecci? "Tesos Cumes" da editorial Celta. No pr?ogo Ram? Otero Pedrayo sa?a a "revelaci? dunha intimidade impresionante do ego da escritora cas cousas, de un desvelamento e senso tr?ico do ser do tempo na serra". Mar? Mari? comezara a escribir seis anos antes, primeiro en castel?, logo en galego.
Na
s? vida do Courel, Mar? Mari? tivo relaci? con figuras tan
importantes da cultura galega como Manuel Mar?, Ux? Novoneyra,
Ram? Pi?iro, Domingo Garc?-Sabell, Sixto Seco, Augusto Ass?,
etc., todos engaiolados pola irrupci? no mundo das letras dunha
voz desacougante e ins?ita.
Xa enferma, e nun ?timo esforzo, comeza a escribir de novo e
comp? a totalidade dos poemas que conformar? a s? obra
p?tuma,
Verba que comeza, onde a poeta amosa a s? angustia
existencial ante a presenza da morte. O libro rem?ase en marzo
do sesenta e sete e a escritora morre en maio a causa dunha
leucemia.
A s? obra literaria est?marcada polas circunstancias vitais e
sociais que a rodearon, a condici? de muller e a pertenza a
unha clase humilde fixeron que o acceso ?cultura fose
francamente dif?il. A s? poes? insp?ase na tradici? popular
onde non ?allea a inevitable presenza rosaliana, e enriqu?ese
coa intimidade profunda dunha muller madura.
Sen apenas relaci?s no mundo literario, o illamento e a
marxinalidade que caracterizou en moitas ocasi?s o labor
creativo das mulleres condicionou a recepci? da s? obra, mesmo
chegou a suscitar nalg? momento d?idas sobre a s? existencia
e a autor? dos poemas. Creaci? singular no contexto da
literatura galega, a escrita de Mar? Mari? non obedece ?
normas, a s? ?unha po?ica crebada que tensa e racha a lingua
?procura da voz que exprese ese "raro e valios?imo mundo
escuro" que, en palabras de Xos?Lu? M?dez Ferr?, constit? a
s? obra.
Haber? que agardar 27 anos desde a publicaci? de Palabra no
Tempo para que se dese a co?cer o seu segundo libro; unha
edici? promovida por Ux? Novoneyra e Ant? Avil? de
Taramancos e publicada polo Concello de Noia. No volume
Verba que comenza rec?lese unha ampla mostra dos poemas
escritos por Mar? Mari? no ?timo ano da s? vida, enferma xa
de leucemia. Antes, de acordo cos datos facilitados por Ux?
Novoneyra, escribira d?s obras en castel? que non se co?cen:
"Los a?s pobres. Memoria de guerra e postguerra" e "M?
all?del tiempo". No ano 1994 Edici?s Xerais publica a
Obra Completa.
Unha po?ica radicalmente intimista e unha linguaxe rupturista
caracterizan, segundo Carme Blanco, estudosa da s? obra, a
escrita de Mar? Mari?. Unha personalidade literaria que se
sit? nas marxes do can?ico no seu tempo. A s? figura suscitou
e segue a suscitar interpretaci?s diversas. Unha mirada
embazada durante moito tempo polo desco?cemento da s? vida e a
desconfianza do proceso de escrita da s? obra.
Os seus restos mortais repousan no cemiterio de Seoane do
Courel.
Si o Outono non crebara o tempo
non se ergu? en verso longo o poeta,
o troveiro que en li? chega ?meta
arrola a cume, espaia a n?oa, achega o vento.
Os cantores esquecen o seu d?
e d?nse do que saben que lles chega.
Quece o zoco no ourizo e na nebra.
Vela o arbre a s? en lousa compa?a.
Alumea o souto a esperanza soia,
a que onte viveu na s? sombra amiga,
espera hoxe o que dela quedou f?a.
Roda do carro que, entre lousa e folla,
vas trocando por ma?n cantiga
?atopas noite, atopas d? e quedas soia!
(Mar?
Mari?, Palabra no tempo)
OBRA EDITADA
Palabra no Tempo, Editorial Celta, (1963)
OBRA LITERARIA
No 1963 publicara Palabra no tempo, libro que espertara grande atenci? da critica de doutros poetas, ainda que o p?lico en xeral a penas o percibiu. Moitos anos despois, xa en 1990, o Concello de No? publicou o seu in?ito Verba que comenza.
Tr?ase dunha poeta totalmente f?a da vida literaria, pr?ima por veci?nza, amizade e poes? a Novoneyra, que presentando o seu libro dicia: ?En M. M. conf?mase o mito da profundid?da alma galega. Angustia, Espranza, Memoria, Nostalxia e Arelanza: todo o mundo do esprito. Unha poes? de son esencial— muitas voces no xeito da canci? popular e sempre no estilo de Galicia que ?o estilo da fala—donde o misterio nos chega?.
POES?S:
De "Palabra no Tempo" : "?Inda vou na misma meni?..."
De "Verba que comenza" : "Verba que comenza"
De "Verba que comenza" : "Son a suma total"