PROVINCIAS GALEGAS: DE SETE A CATRO

De cinco a sete provincias: 

A Galicia Moderna comeza no 1480 e aparece estructurada en cinco "provincias": Santiago, Betanzos, Lugo, Mondo?do e Ourense. Estas eran as ?icas cidades de Galicia e, polo tanto, as ?icas favorecidas co dereito de representaci? na "Xunta do Reino". Esta divisi? persiste ata mediados do s?ulo XVI. Tui e A Coru? acadan o acceso ?Xunta do Reino. nacen as?as sete provincias de Galicia, a?da que ser? m?s exacto falar das sete cidades que, cos seus representantes, procuradores ou deputados integran dende ent? a Xunta ou Deputaci? do Reino. 

O territorio que abarcaba cada unha destas sete provincias non estivo en principio fixado de forma precisa. S?no s?ulo XVIII se abordou a s? delimitaci?.

Estas eran desiguais en extensi?, poboaci? e n?ero de vilas. Frecuentemente s?se comparar as vellas sete provincias coas actuais nacidas do constitucionalismo pero temos que dicir que o seu sentido ?moi diferente. Galicia, no s?ulo XVIII, ?un reino e como tal estruct?ase e goberna baixo formas t?icas do Antigo R?ime.

Por iso f?ase de Galicia como provincia a?da que mellor ser? denominala reino-provincia, desta forma as sete provincias hist?icas perden transcendencia. Estas sete "provincias" son a extensi? xurisdiccional abarcada por cada unha das cidades que te?n procurador na Xunta do Reino. 

ANTIGO MAPA DE GALICIA

Necesidade dunha verdadeira divisi? provincial de Espa? 

Coa invasi? napole?ica e a subseguinte reacci? popular espa?la, chega a hora de convocar Cortes. No caso de Galicia pres?tase a cuesti? de a qu? se deb? chamar a Cortes, ?asumir? este papel representativo a vella Xunta do Reino? O levantamento popular creara xa os seus instrumentos de representaci? e goberno: As Xuntas Revolucionarias. 

Galicia contaba xa no 1808 cunha Xunta Suprema abocada agora a se converter no instrumento b?ico para a representaci? de Galicia nas Cortes de C?iz. Esta Xunta non monopolizou a presencia galega nas Cortes, sen? que se arbitrou un sistema mixto que daba acceso tam? a deputados escollidos polas cidades e polas vellas provincias: Xunta, cidades e "provincias" formaron a representaci? galega nas Cortes de C?iz, ampli?dose as?a representaci? ata agora vixente. Mais isto era tan s?algo temporal. Unha vez restaurada a normalidade en Espa? e expulsado o invasor e preciso imaxinar un procedemento novo.  ?ent? cando se dese? un instrumento de representaci?: A PROVINCIA. ?preciso dividir racionalmente o territorio espa?l en provincias que ser? a base da futura representaci? e Cortes. Divisi? provincial e Cortes conv?tense as?en elementos inseparables que se xustifican mutuamente. 

Este radical cambio vai afectar ?vello instrumento de representaci? galego, a Xunta do Reino e a arcaica divisi? en cidades cabeza de provincia. Estes elementos est? chamados a desaparecer. Pero a Constituci? de C?iz foi incapaz de afrontar unha operaci? tan complexa e todo foi aprazado. Galicia a?da viviu moito tempo considerada como unha provincia- reino perdurando a s? vella Xunta como canal de representaci? dos intereses galegos ante as Cortes ata 1834. 

Divisi? de Galicia en catro provincias 

As Cortes comezaron pronto os seus traballos para a divisi? provincial ordenando levantar a Carta Xeogr?ica de Espa? imprescindible para unha exacta delimitaci? territorial. Cr?se a Comisi? Especial de Divisi? do Territorio (1820). O resultado do decreto en 1822 foi a divisi? de Galicia en catro provincias: a Coru?, Lugo, Ourense e Vigo (fixada nesta cidade a capital provincial tras longa discusi?): 

Configuraci? definitiva do territorio galego 

Pero un novo retroceso na consolidaci? da divisi? provincial galega op?ase no 1823. V?vese ? vellas instituci?s. Galicia volve a concibirse como unha unidade provincial.O Real Decreto do 30 de Novembro do 1833 consolida a partici? de Galicia en catro provincias cun cambio substancial: O traslado da capitalidade de Vigo a Pontevedra. Esta divisi? de 1833 resulta bastante equilibrada. As provincia galegas eran relativamente parellas en extensi? e a?da en poboamento. Dende estas datas a divisi? provincial de Galicia non sofre modificaci?. A extensi? fixada no 1833 ?a actual: 

A Coru? : 7.876 km2
Lugo : 9.881 km2
Ourense: .7.278 km2 
Pontevedra: 4.477 km2 

As provincias van vivir durante todo este s?ulo unha profunda mutaci? do seu car?ter que vai dende a s? inicial configuraci?, como instrumento centralizador ?servicio dunha administraci? racional regular e eficaz, ata a s? definitiva personificaci? como entidades locais. 

Fronte a esta divisi? provincial do territorio galego houbo intentos de superaci?: un deles foi o sistema auton?ico do estatuto do 1936. Outro foi o suscitado polo Real Decreto do 18 de Decembro do 1913 polo que autoriza a constituci? de Mancomunidades Provincias. 

A?da tendo en conta estes intentos de superaci?, a divisi? f?ica do territorio operada no 1833 non vai experimentar ningunha modificaci?.

     - BIBLIOGRAF? CONSULTADA: "Historia de Galicia", Ram? Villares.