O culto ?sol nas crenzas galegas
O sol constit? un dos principais elementos da mitolox? galega. Os seus atributos esenciais permitiron asimilalo co ap?tolo Santiago que foi para os primeiros cristi?s, en sentido m?tico, como o sol que esvaece as tebras da idolatr?.
A f?ula pag?vencellada ?culto do Sol ?a de Xeri?, morto e enterrado por H?cules debaixo da torre coru?sa, que a?da leva o nome do lendario vencedor e que veu esmaltar no escudo her?dico da Coru?. H?cules era a representaci? do Sol, e esa f?ula non trata dun mito solar, nin encerra m?s lembranzas c? referentes ?deus da luz, vencedor das sombras,?que adoraban os galaicos. Outro antigo romance galego representa ?Sol como un fermoso mancebo apoiado nun cetro de lampos, con barbas e cabelos louros, cabelo roxo do que saen, ademais, raios solares, tam? louros; e na linguaxe vulgar do pa?, o sol ch?ase "Lourenzo".
O remot?imo culto ?Sol en Galicia testem?ano tam? o "Ara Solis" de Ptolomeo, pr?imo ?cabo Fisterra. Esas tradici?s est? cheas dun sabor solar tan pronunciado cas peregrinaci?s que realizaban a Fisterra os que vi?n visita-la tumba do Ap?tolo, non fac?n m?s ca repeti-las antigas tromenies c?ticas ?Ara Solis.
Seguramente, o medo e o acoro que infundiu nos antigos a visi? que experimentaron ?chegar a Fisterra, lugar no que s?se ollaba un infinito mar no que se mergullaba o sol, como se o oc?no o devorase, ?tempo que se escoitaba un fondo laio, crenza que inda hoxe sobrevive nalgunhas xentes desta " Finisterrae".
A lenda de Ara Solis, quizais de orixe grega, refire que o pobo caldeo, que adoraba o sol, decidiu un d? pescudar onde se escond? o astro durante as horas da noite. Abandonando os seus lugares natais, os caldeos comezaron o seu cami? cara a Occidente. O derradeiro lugar ao que chegaron foi Galicia. Al?foi onde se decataron de que o mar lles imped? continua-lo avanzo, ?mesmo tempo que descubr?n que o Sol se asolagaba no oc?no. Convencidos de que entre as augas pasaba o astro adorado as horas da noite e abraiados perante aquel prodixio, decidiron constru? naquelas terras un altar ?que puxeron de nome de "Ara Solis".
Hai tam? quen afirma que o c?iz e a hostia do escudo de Galicia son unha representaci? simb?ica ou filtrada pola relixi? cristi?do sol sobre o "ara". Entre os nenos alde?s crese que o Sol baila na ma? de San Xo?; e non son poucos os que acoden de madrugada a alg? outeiro, provistos de cendais ou de cristais afumados, para contemplar e admira-lo marabilloso fen?eno que acada visos de realidade no seu max? infantil.
Entre os pescadores exist? o que se chamada " dar volta o sol"
, e refer?se ? d?s da segunda quincena de decembro, comprendidos entre o 19
e o 24, que ?ata cando entra a sardi? nas r?s galegas, cando d?volta o
sol, ou sexa, cando comezan a medralos d?s logo de viren minguando.
O folclore galego abundant?imo en
tradici?s e lendas, e as que pertencen entre outras as s?s peregrinaci?s
celtas ?
Ara Solis e ?Cabo Fisterra logo de visita-lo sartego do
Ap?tolo son moi numerosas.
O culto ? estrelas fixo que a V? L?tea se chame "Cami? de Santiago", que alg?s cren se-la ruta das almas cara a eternidade. O culto dos astros, en especial, do sol e da l?, estivo antigamente arraigado en Galicia, e a?da o segue estando entre xente alde? segundo revelan fragmentos de romances populares que se conservan, e nalg?s dos que hai visibles reminiscencias pag? e supersticiosas. Por outra banda, o Ara Sol? xustifica esas antigas crenzas, como as rememoran tam? non poucos costumes que a?da seguen vixentes nos nosos campos.
M?ica Beatriz Su?ez Groba
- Bibliograf? consultada: "breviario enciclop?ico", eladio rodr?uez g?zalez