Roberto Blanco Torres
Xornalista e poeta
por Clodio Gonz?ez P?ez (*)
Artigo publicado na revista "RAIGAME", Nro. 8 ( Maio-99)
editada pola Asoc. Castro Floxo de Ourense e impresa pola Dep. de Ourense)
POLAS TERRAS DA PEROXA
No ver? de 1998 estiven unha vez m?s na Peroxa. Fun e volv? seguindo a veiga do Mi?, pola ribeira do encoro de Velle. Noutras ocasi?s te? pasado por aqu? pero esta visita foi ?ica e exclusivamente para co?ce-lo lugar onde vivira alg? tempo Roberto Blanco Torres. ? primeira persoa que lle preguntei xa me informou da situaci? da alde?a do Amido. Non hai d?ida que o feito de que a corporaci? perox? acordase o 7 de abril de 1980 darlle o nome do noso xornalista e poeta ? colexio p?lico, influ? de xeito extraordinario na recuperaci? da s? memoria entre os veci?s e, en particular, entre as novas xeraci?s.
?sa? da Peroxa cara ?Amido o primeiro que se acha ?a igrexa parroquial e o cemiterio. Entrei no camposanto e boteille unha ollada ? l?idas, por se trasladaran os seus restos, pero o ?ico que atopei foi o pante? da familia da s? muller, onde tam? descansa ela:
D? Julia S?chez Novoa
Vda. de Blanco Torres
+16 Abril 1966 a los 71 a?s.
?chegar ?Amido det?enme de par da fonte e pregunteille a unha se?ra que, non s?me indicou cal era a casa de Dona Xulia, na que naceu o 30 de outubro de 1894, sen? que tam? me acompa?u, cont?dome de cami? todo canto ela lembraba ou escoitara contar verbo daqueles terribles primeiros d?s da guerra civil, da soidade da dona do noso xornalista e poeta, de que fora ela quen lle ensinara a ler e a escribir...
Logo acheguei informaci? complementaria conversando con Antonio Gonz?ez Blanco e coa s? familia, que coidaron ?vi?a ata que finou, e que conservan varios obxectos que pertenceron ?seu marido, como libros adicados, colecci?s de artigos, documentos, fotograf?s, etc.
A casa da s? muller no Amido (A Peroxa). no ano 1998.-
NAS TERRAS DO LIMIA
Poucos d?s despois fun a co?ce-lo lugar onde estaba enterrado, o
cemiterio de San Fiz de Galez (non G?ez),nas terras que ba? o r?
Limia (que nesta zona agora xa son do encoro portugu? de Lindoso), no
concello de Entrimo, a poucos quil?etros da fronteira con Portugal.
Percorr? paseni?mente todo o adro da igrexa vella lendo inscrici? por
inscrici?, e non atopei por ningures a l?ida de Roberto Blanco Torres.
Desilusionado baixei ata a igrexa nova, e pregunteille a unhas se?ras
maiores que andaban por al? por se elas sab?n ou ti?n o?o que nos
primeiros meses da guerra civil apareceran mortos tres homes que foran
enterrados no camposanto desta fregues?.
-Un deles, din que era gobernador.
Foi o primeiro que me respondeu a que parec? ter m?s anos.
A partir de aquel momento, relat?onme todo canto sab?n da traxedia, xa
porque o viviran elas ou llo contaran outras persoas, dende que unha
ma? apareceron os tres cad?eres na beira da estrada de Portugal, no
sitio co?cido polas Sobreiras, que corresponde agora xusto a onde fica
a ponte nova, cando logo os subiron nun carro de bois, e de que ti?n as
mans amarradas por detr? con varias voltas de aramio.
-Enterr?onos xuntos, por detr? da igrexa, onde se enterraban os pobres portugueses que andaban pedindo. Agora a sepultura deles queda no medio, no mesmo cami?, e xa case ningu? sabe onde est?
Logo informeime que unha das se?ras ti? motivos para saber moito do acontecido naqueles d?s: a un t? fusil?anllo en San Francisco de Ourense, despois da pantomima dun xu?o sumar?imo militar; outro estivo preso alg? tempo no c?cere en que fora convertido o mosteiro de Celanova; e seu pai andivo fuxido por Portugal, onde botou varios anos. Historias como esta, que as m?s das veces quedan ocultas polos fr?s e escasos datos que figuran nos papeis oficiais, deben ser co?cidas polas xeraci?s vindeiras, para que traballen a prol de que non se volvan repitir endexamais.
Dirixinme ?p?roco para co?ce-lo que figuraba no correspondente libro de defuntos, pero ese d? cadrou que non estaba, optando ent? por escribirlle: responderon X. Xulio e Seraf?, que levan, entre outras, as fregues?s de Santa Mar? a Real de Entrimo e San Fiz de Galez, comunic?dome que nos libros parroquiais non existe ninguna anotaci? que faga referencia nin a Roberto Blanco Torres, nin tampouco a outras persoas atopadas mortas nos primeiros d?s de outubro de 1936, do que se deduce que os enterraron sen que por eles se celebrase ning? acto f?ebre.
En cambio si foron anotados no correspondente libro de falecidos do rexistro civil de Entrimo, en virtud de carta orden de la Superioridad: co n?ero 318, Rizal Villamar?, co 319, Roberto Blanco Torres, e co 320, Euloxio V?quez. Os tres apareceron mortos na beira da estrada de Portugal, quil?etro 67, a ma? do tres de outubro, sendo asasinados (segundo as partidas de defunci?), a noite do d? dous, ? catro da ma?. Morreron a consecuencia de Traum?ica, Hemorragia interna.
As Sobreiras: ponte nova sobre o encoro de Lindoso. ?dereita da fotograf? queda a estrada vella, que case non se distingue entre a vexetaci?.
Cemiterio de San Fiz de Galez (Entrimo): Blanco Torres, Rizal Villamar? e Euloxio V?quez est? enterrados detr? da igrexa, ?esquerda da fotograf?.
As autoridades franquistas estenderon a falsidade de que faleceran nun enfrontamento coa garda civil cando tentaban de fuxir a Portugal. Falsidade que recollen varias obras, algunhas mesmo actuais: ... ata a s? morte, producida mentres intentaba fuxir cara a Portugal da represi? fascista de 1936...* (1)
Blanco Torres fora detido a mediados de setembro polos falanxistas na casa da s? muller, no Amido (A Peroxa). Pasou no c?cere de Ourense varios d?s, e logo traslad?ono para o de Celanova (o mosteiro de San Rosendo), onde botou poucas horas, pois a noiti? do dous de outubro lev?ono varios falanxistas, xunto con outros presos m?s. Como xa queda dito, os seus corpos apareceron nas terras do concello de Entrimo a ma? do d? tres.
O cemiterio de Galez fica no adro da igrexa vella, abandonada dende a d?ada dos anos sesenta ?se constru? outra nova m?s preto das casas. En tempos pasados foi mosteiro, e o seu nome na Idade Media era Villa Galeci, ?dicir, a vila ou o lugar do galego. A partir do s?ulo XVII, co gallo de que foron depositadas nela unhas reliquias de San Fiz, converteuse nun santuario ?que concorr?n moitos devotos -tanto galegos como portugueses- na procura da curaci? das mordeduras de cans doentes e doutros animais dani?s en xeral.
Deixei o cemiterio entre lusco e fusco, cando xa mal se l?n os nomes das l?idas. A l? empezaba a campar no ceo por entre as nubes, mentres o vento bruaba asa?do contra as paredes da igrexa e as ?bores do arredor. Naquel intre lembreime do poema "O cemiterio", que ?un dos que figuran no seu libro Orballo da media noite, publicado en 1929, e pensei que quizais fosen "as almas dos esquencidos" (a de Roberto, a de Rizal, a de Euloxio, e as doutros moitos m?s), que demandan xustiza, que berran coa ?ica voz arrepiante que lle pode empresta-la Natureza:
No adro hai unha labarada,
un resprandor istrano, como d'un nimbo
que s?no adro refulge.
?redor escuridade, noite pecha,
sombras cabalgadas, silenciosas.
O vento, nos casti?iros,
al?en baijo,
ten acentos arripiantes.
Br?n por entre o ramaje
as almas dos esquencidos.
No aro grande do nimbo,
que fai escorrental-as sombras,
Deus fai unha escolma de mortos.
NOTAS BIO-BIBLIOGR?ICAS
1. OS PRIMEIROS PASOS
Roberto Blanco Torres naceu o d? 18 de marzo de 1891 (fixo agora 108 anos), na vila de Cuntis (Pontevedra). Orfo de nai e de pai, ? quince anos toma o cami? da emigraci?, igual que outros moitos compatriotas e, en particular, dous irm?s seus maiores que xa resid?n en Cuba. Na illa caribe? axi? empeza a relacionarse con aqueles membros da nosa colonia m?s preocupados pola cultura galega, entre os que quizais mesmo se poida contar Manuel Curros Enr?uez, que hab? de falecer na Habana o 7 de marzo de 1908. Oito d?s despois escrib? o noso protagonista, ent? un adolescente de 17 anos, no semanario habaneiro Follas Novas:
Un organismo humano, oxidado por el mugre de una vida de trabajo
constante e ?probo y de los tristes recuerdos de un tiempo ido, acaba
de organizar la ?tima evoluci? de su vida: Curros Enr?uez ha muerto.
El gran escritor, el poeta grande, el genio incomparable baja al
sepulcro sin?en la plenitud de su vida, en la que poco ha gozado, en
los d?s para ? de m? sosiego y reposo, aunque no sustra?o a las
ingratas tareas del periodismo.
El autor de la tierna y melanc?ica canci? "Unha noite na eira do
trigo", el estilista pulcro y atildado, el escritor castizo que con su
gallarda forma literaria di?lecciones a granel y pruebas palmarias de
una ilustraci? vast?ima y nada com?, el vate inspirado que lo mismo
supo dar pruebas de su erudici? y de su talento en la poes? castellana
como describir de una manera incomparable las costumbres t?icas de
Galicia, su tierra idolatrada, desaparece del mundo de los vivos en el
sombr? viaje a ignotas regiones, a parajes misteriosos... ?? a la
eternidad!!...
[...] Curros Enr?uez es inmortal: no puede olvidarse al que deja en la
literatura castellana y gallega un vac? imposible de llenar.
No ser? suficiente una sola edici? de este peri?ico para hacer la
completa biograf? del insigne fallecido. Su vida fue de alta y
acrisolada honradez, de fatigas y de trabajos, de perseverancia en sus
ideas...
?Y tambi? de angustias y pesares por cuestiones surgidas en la turbia
atm?fera de la pol?ica!...
Fue un hombre digno: de bondadoso car?ter, sentimientos de pura
humanidad, buen compa?ro y amigo excelente.
?Mil flores sobre la tumba del ilustre!...
?Mil oraciones por su alma!...
?Descanse en paz! *(2)
Non foi o seu primeiro artigo: xa vi? colaborando neste mesmo semanario ?menos dende o 29 de setembro de 1907, dando a co?cer tal d? o seguinte epigrama:
DOUS TOLI?S
Foi Mingas de Villabal
a levar o grao ?mu?o
e encontrouse no cami?
con Farruco do Casal.
E di Mingas por se rir:
?L?asme o lote, rap??
E di Farruco: ?x'o d?
a un tonto sin ch'o pedir?...
??Valente lote ter?!!...
Dende agora en adiante non vai deixar acouga-la pluma: publica en xornais e revistas da emigraci?, empeza a colaborar en varios galegos, ?vez que tam? o fai nalg? de Madrid. Entre os primeiros c?pre salientar La Alborada, do que foi xefe de redacci? (1911), e La Tierra Gallega que dirixiu (1915), ?bolos dous publicados na Habana. Non ? posible co?cer t?olos medios de comunicaci? impresa nos que, dun xeito ou doutro, publicou artigos, cr?icas ou poemas este xornalista autodidacta, as m?s das veces po?ndo o seu nome e apelidos, outras tam? empregando pseud?imos -como o de Fray Roblanto, do que empezou a facer uso ?menos dende o 12 de xaneiro de 1908-, ou non asinando cando se trataba de publicaci?s que el dirix?, que os seus artigos eran a xeito de editorial. Por estes anos sa?on traballos da s? autor? en Vida Gallega (Vigo), Galicia Gr?ica (A Habana), Galicia (A Habana), Galicia Nueva (Vilagarc? de Arousa), Espa? (Madrid), Diario de la Marina (A Habana), etc.
2. O XORNALISTA COMPROMETIDO
A finais de 1916 ou comezo do ano seguinte decide deixar Cuba e regresa a Galicia. Participa activamente no desenvolvemento das Irmandades da Fala, como o testemu? a s? presencia na Asemblea Nacionalista de Lugo do mes de decembro de 1918, ?vez que colabora en A Nosa Terra (o primeiro artigo ?do 10 de abril de 1917). A?da que cada vez menos, non deixa de publicar no semanario nacionalista ata o ano 1931.
?pouco de chegar faise cargo da direcci? do xornal coru?s El Noroeste, pasando logo en 1920 a dirixir tam? El Correo Gallego de Ferrol, e ?ano seguinte fica xa en Ourense para levar a direcci? de La Zarpa, o xornal dos agrarios galegos de Basilio ?varez. Pero, como vi? facendo dende sempre, ?vez colabora noutros moitos medios, como en particular no xornal Galicia de Vigo, do que ser?redactor xefe a partir do primeiro de xaneiro de 1924. O 25 de xullo do antedito ano, o xornalista Francisco L. Bern?dez publicou un amplo artigo sobre "La redacci? de Galicia en perfil y en esp?itu", do que entrecollemos as seguintes verbas da semblanza adicada a Blanco Torres:
...] Bajo los soles transmarinos ? ha enhiestado la flama roja de su protesta. Brace?ante todas las indiferencias como un roble retorcido por la ventisca. Y un d? de saudade enderez?su voluntad de hierro y su adem? de oro hacia Galicia. Desde entonces, la totalidad energ?ica de su vida de ciudadano y de escritor se emproa hacia este ?timo horizonte: la redenci? de Galicia. Es un hombre arisco y cordial, un hombre que mira al frente, un hombre que estruja emocionadamente las manos. Mejor todav?: un hombre, nada menos que todo un hombre. En su estilo transparente y l?ido he presentido un rebrillar de yelmos quijotescos y un tremelucir de hoces justicieras. Jam? conoc?un periodista de ritmo tan continuo en su ardimiento, de hipertensi? c?ica tan alta y tan constante. Por otra parte, es un millonario de la ternura. Debe haber escractos de melancol? en su esp?itu. Porque cuando el volc? de su verbo remeje el suelo de sus convicciones, sus palabras angulosas, duras, ?eas, ?zanse te?das de amor y orballadas de emoci?.
Azor? le esquivar?, de seguro. Pero Baroja, le hubiera buscado y habr? llorado con ?.
O Galicia deixou de sa? no mes de setembro de 1926, afogado pola dictadura de Primo de Rivera. Blanco Torres trasl?ase ent? para Pontevedra e faise cargo da direcci? do xornal Progreso, ata que volve de novo a Vigo, ?redacci? de El Pueblo Gallego, que mercara pouco antes o pol?ico pontevedr? Manuel Portela Valladares. Logo se turban as relaci?s entre o dono e o redactor, abandonando este o cargo ? poucos meses, pero a xenreira foi a m?s e publica d?s cartas no Faro de Vigo, o que deu lugar a que o propietario o denunciase ante os tribunais de xustiza por inxurias con publicidade. A Audiencia de Pontevedra resolveu a favor do noso xornalista o 6 de marzo de 1929, pero non despois o Tribunal Supremo que o condenou o 23 de outubro de 1929 imp?dolle unha sanci? de 1.500 pesetas e dous anos de desterro a m?s de 150 quil?etros da cidade de Vigo *(3).
O matrimonio pasou parte deste tempo nas terras da Peroxa, na alde?a do Amido.
3. UNHA CURTA AVENTURA POL?ICA
Nos ?timos d?s do ano 1931 ?nomeado gobernador civil da provincia de Palencia. Non hai d?ida que contou a amizade que manti? co ent? ministro da Gobernaci?, o coru?s Santiago Casares Quiroga, un dos fundadores da O.R.G.A. ( Organizaci? Republicana Gallega). A mostra do vencellamento de Blanco Torres con este grupo pol?ico queda ben testemu?do no feito de que cando en 1930 promoveron o nacemento da F.R.G. ( Federaci? Republicana Gallega), el figura como membro do primeiro comit?executivo.
De acuerdo con el Consejo de Ministros Vengo en nombrar Gobernador Civil de Palencia a D. Roberto Blanco Torres.- Dado en Madrid a 29 de Diciembre de 1931.- Niceto Alcal?Zamora y Torres.- El Presidente del Consejo de Ministros.- Manuel Aza?. *(4)
Incorporouse seis d?s despois, o cinco de xaneiro de 1932. *(5)
A aventura pol?ica durou pouco, debido, segundo parece, ?
enfrontamentos con alg?s dos grupos pol?icos palentinos e, en
particular, con Alianza Republicana. O caso foi que o 16 de xu? de 1932
foi cesado a petici? propia.
Torna ?seu labor coti?, e trasl?ase para a cidade da Coru? a dirixir
El Noroeste, que era o voceiro do Partido Radical Socialista. Como v?
facendo decote, ?vez colabora noutros medios, dentro e f?a de Galicia,
como El Liberal de Madrid, no que tivo serios problemas por un artigo ?
ser acusado de inxurias ?goberno, ingresando por esta causa no mes de
novembro de 1934 no c?cere modelo de Madrid, pero a s? permanencia foi
curta ?quedar absolto por un Tribunal de Urxencia. En 1935 pasa a
dirixir El Pa? de Pontevedra, xornal republicano que se vend? polo
ser?, vinculado a Esquerda Republicana, que era o partido de Manuel
Aza?. Insire alg?s artigos no semanario de esquerdas Ser, que dirix?
en Compostela R. Su?ez Picallo, e tampouco se esquece da s? sempre
benquerida Cuba e dos compatriotas que al?estaban loitando por ga?-la
vida, mandando algunha colaboraci? ?revista mensual Cultura Gallega,
publicaci? biling? e republicana.
No mes de abril de 1936 participa en Compostela na constituci? da Asociaci? de Escritores de Galicia, formando parte da directiva.
4. O ESTATUTO DE AUTONOM?
O triunfo das forzas pol?icas da Frente Popular o 16 de febreiro de 1936, sinala unha nova tempada verbo da consecuci? dun Estatuto de Autonom? para Galicia –paralizado dende que acadara o poder a dereita a finais de 1933–, a semellanza de como xa o vi?n disfrutando Catalunya e Euskadi dende alg?s anos antes. A mostra do seu interese am?ase no feito de que vai agardar a que remate toda a trasfega para incorporarse en Madrid ? xefatura do Gabinete de Prensa do Ministerio da Gobernaci?, a?da que xa fora nomeado no mes de maio.
Participa activamente en Galicia, sendo tam? el o encargado de presenta-lo mitin que a prol do estatuto se celebrou en Madrid, no teatro Alc?ar, o 26 de xu?. O mesmo d? do plebiscito, o 28, publicou as seguintes verbas no xornal vigu? El Pueblo Gallego: S?nbsp; De longas edades ven sempre pra Galicia, nun idioma que solo os espritos finos comprenden, un pulo de renacencia. Veu, no vial da Natureza, no rumor dos pinares e no bruar do mar que bate a costa ?tabra por onde vi?ron os antigos, e, no vial da Historia, veu no canto dos seus bardos e na espranza dos seus herois. Veu, con forza inxente, pra non deixar dormir e pra aloumi?r, na voz poderosa de Breog?, envolta na br?ema dos d?s xenex?cos.
Esa voz o?ona os millores, os fillos despertos e aleigados que a levaron como un imperativo sagro a todol-os recantos da Terra e a todal-as almas. I-esa voz modula hoxe o anceio xa callado, o mandato irrecusable que levanta no coraz? do pobo un fervor de hosanna, mentras todo o rededor, na Historia e na Natureza, con azo entranable afirma: S?
O texto estatutario aprobouno o 74% do censo electoral galego. S?restaba a s? aprobaci? por parte das Cortes espa?las, sendo entregado ?presidente das mesmas poucos d?s antes do 18 de xullo.
5 ...E ?FONDO, OURENSE
O primeiro encontro de Roberto Blanco Torres con esta cidade foi cando Basilio ?varez o nomeou director de La Zarpa, cargo no que estivo ata 1923, en que se traslada a Vigo como redactor-xefe do xornal Galicia. Axi? se debeu integrar nos parladoiros culturais da poboaci?, relacion?dose sobre todo coa xente de N?, en particular con Vicente Risco e Ram? Otero Pedrayo.
Estando en Vigo co?ce a Xulia S?chez Novoa, natural do lugar do Amido, na Peroxa, coa que casou o 5 de abril de 1926. Deste xeito os seus vencellos con Ourense a?da se reforzan m?s, pasando pequenas tempadas, cando llo permit? o labor coti? do xornalismo. Aqu?botou parte do ver? de 1929, xa que foi no Amido onde xestou case todo (ou mesmo todo) o libro de poemas Orballo da media noite, publicado a comezos de outubro do devandito ano, as?como tam? alg? tempo ?ser condenado polo Tribunal Supremo o 23 de outubro de 1929, e ter que residir a 150 quil?etros de Vigo durante dous anos, ademais dunha sanci? de 1.500 pesetas.
Logo de co?cerse a sentencia, os amigos de Ourense organizaron na s? honra un banquete e unha homenaxe, que tivo lugar no hotel Roma o 4 de xaneiro de 1930, ?nbsp; que asistiron ou se adheriron os m?s destacados persoeiros, tanto da cultura como da pol?ica: Basilio ?varez, Ram? Otero Pedrayo, Vicente Risco, ?varo de las Casas, C?dido Fern?dez Mazas, Marcelo Mac?s, Valent? Paz Andrade, Johan Carballeira, ?gel del Castillo, Ant? Villar Ponte, Ram? Cabanillas, Salvador Cabeza de Le?, Manuel Torres (pintor), Alejandro Lerroux, etc., etc.
Basilio ?varez non puido asistir, pero deixou a seguinte nota de adhesi? que ben merece ser co?cida de todos:
Orense, 4 de enero de 1930.
Para la Comisi? del Homenaje a Roberto Blanco Torres.
Bien hac?s, orensanos, en sentaros en la noche de hoy en torno de Blanco Torres. El gran escritor y formidable periodista, es un verdadero s?bolo. Su figura, en estos momentos, tiene caracter?ticas que parecen arrancadas a un vivir sin m?ula para ser montadas al aire como una lecci? fulgurante de ejemplaridad. Poeta de alt?imos vuelos, por serlo tiene su cerebro en el alma de todos. Ello le hace asomarse a los panoramas del pensamiento con el br? profundo del ide?ogo, pero con la generosidad rom?tica del hombre perfecto. Y todo esto que le hace pisar recio por las cumbres se agita el genio, no es lo bastante. Lo considerable de Roberto es que su vida toda es un dechado de austeridad, y hoy el honor de comer al lado de un hombre honrado, sentarse en torno de una conducta, va siendo placer de dioses. Lamento no participar de ese honor, pero Dios siempre benigno conmigo, al advertir las abyecciones que se dan por nuestro pa?, para liberarme del bochorno de verlas me premi?con una afecci? accidental a la vista. ?Qu?pase pronto la ola para que torne a ver!A vuestra diestra en esp?itu.- Basilio ?varez *(6) .
Blanco Torres pechou o acto subli?ndo no seu discurso que los ideales son los de Libertad, Verdad y Justicia, que todos los hombres sanos propugnan y que ? en este momento de angustia representa una piedra con las aristas hacia arriba para se?lar su pico agudo, e tam? que la vida es sacrificio, deber y responsabilidad, y que en estos momentos es necesario que todos se pongan en pie sobre la turbulenta riada de la vida espa?la *(7) .
No Amido tam? dispuxo o libro De esto y de lo otro, no que reproduce 38 artigos publicados anteriormente en diferentes xornais e revistas.
Traballa por este tempo na organizaci? dunha Asociaci? Galega de Escritores, da que se celebra a asemblea constitu?te en Ourense en xullo de 1930, sendo elixido na mesma vocal contador, e na que se aprobou unha resoluci? en defensa da nosa lingua e do ensino en galego.
?ano seguinte, no mes de marzo, volve unha vez m?s para a capital das Burgas, agora como director do semanario La Rep?lica, substitu?do a Xacinto de Santiago, dende onde defendeu afervoadamente os principios republicanos.
Pero bota pouco tempo no cargo, xa que o 29 de decembro de 1931 foi nomeado -como xa queda dito-, gobernador civil de Palencia, ?fronte do que permaneceu ata o 15 de xu? do ano seguinte.
Segundo contan as persoas maiores, o matrimonio adoitaba pasar alg?s d?s ?longo do ano na casa do Amido, sempre aproveitando datas de pouco labor xornal?tico. As?o fixeron logo de remata-la trasfega do Estatuto de Autonom? ?ser aprobado o texto no plebiscito do 28 de xu? de 1936, antes de se trasladar a Madrid, para po?rse ?fronte do Gabinete de Prensa do Ministerio da Gobernaci?.
Esta vez poucos foron os d?s de lecer, de paseos ?sombra dos soutos de casti?iros e das carballeiras da Peroxa, porque o 18 de xullo espallouse por todas partes o rumor de que se sublevaran varios militares destindos f?a da pen?sula, ? que apoiaban os partidos pol?icos da dereita m?s extremista, como o fascista da falanxe.
Por desgracia para Espa?, para Galicia e tam? para Roberto Blanco Torres, axi? se comprobou que era certo e que os sublevados contaban en Ourense con destacados seguidores, como o tenente coronel militar da provincia, Luis Soto Rodr?uez, que o vinte declarou o estado de guerra, suspendendo as garant?s constitucionais, ?tempo que ordenaba ceibar da cadea a varios falanxistas que estaban detidos dende o d? oito polo asasinato de dous militantes comunistas no caf?"La Bilba?a", morrendo logo d?s persoas m?s ?celebrarse o enterro. ? poucas horas os militares, os falanxistas e a garda civil controlaban case toda a provincia, comezando xa os primeiros xu?os sumar?imos militares e os "paseos" falanxistas, sobresa?do entre estes ?timos pola s? crueldade alg?s individuos do Ribeiro, en particular dos concellos de Castrelo de Mi? e Ribadavia (como o co?cido polo "Fillo da Viuda", un deficiente con graves problemas sexuais).
O noso poeta e xornalista puido fuxir nos primeiros d?s igual que fixeron outros moitos ?decatarse de que a s? vida corr? serio perigo, pero el non se sent? culpable de nada porque endexamais fixera mal a ningu?, polo que decidiu -en mala horaseguir residindo na Peroxa xunto coa s? muller, agardando a que se normalizase a situaci?, pero foi a peor: cada d? chegaban novas de fusilamentos e de "paseos" de persoas que o ?ico malo que ti?n feito fora loitar por acadar unha sociedade m?s libre e m?s xusta, xa por medio da prensa ou dende as tribunas: Manuel G?ez del Valle (fusilado o 11 de agosto), Alexandre B?eda (o 17), Camilo D?z Bali? (paseado o 14), Xaime Quintanilla (o 17), ?xel Casal (o 19),...
A mediados de setembro tocoulle a el: unha noiti? present?onse na casa un fato de falanxistas que o obrigan a que os acompa?, quedando detido no c?cere de Ourense, onde permaneceu ata finais de mes, en que foi trasladado para o mosteiro de Celanova, transformado por este tempo en prisi?. Al?botou moi poucas horas, xa que a ma? do dous ?tres de outubro apareceu o seu corpo en Galez (Entrimo), xunto con outros dous m?s, nunha das beiras da estrada de Ourense a Portugal. Foron sepultados no cemiterio desta parroquia, por detr? do presbiterio da igrexa, onde a?da seguen os seus restos, permanecendo ata hoxe en d? sen ningunha inscripci? que os lembre.
Ir a: Pequena escolma
Un grande esquecido: Lembranza de Blanco Torres.
(*) CLODIO GONZ?EZ P?EZ
Naceu en Cenlle (Ourense). Vocal da Xunta Rectora e membro do Patronato
do Museo do Pobo Galego (Santiago de Compostela), secretario da secci?
de Etnograf? e Folklore do Instituto "P. Sarmiento" de Estudios
Galegos; membro da ponencia de Antropolox? Cultural do Consello da
Cultura Galega, etc.
Autor de numerosas publicaci?s en revistas. Libros: Aproximaci? a la
historia de Ponteareas (1983), O refraneiro do mar (1988), A festa dos
maios en Galicia (1989), O concello de Rois: Historia, econom? e arte
(1990), Aproximaci? etnogr?ica ?cultura material da monta? lucense:
Notas hist?icas e situaci? presente (1991), As festas c?licas do ano
(1992), A coca e o mito do drag? (1993), A producci? tradicional do
ferro en Galicia. As grandes ferrer?s da provincia de Lugo (1994),
Sociedade e tecnolox? tradicionais do val de Ancares -con Gonz?ez
Reboredo- (1996), Xes? Ferro Couselo (1996), Mendi?, Mart? Codax,
Xo? de Cangas (1997), Roberto Blanco Torres (1998), Antonio Fraguas
(1998), Bri?: Historia, econom?, cultura e arte (1998), Roberto Blanco
Torres: Artigos e Poemas Galegos (1999), etc.
NOTAS
*(1). VILAVEDRA, D. (coord.): Diccionario da Literatura Galega, Ed. Galaxia, 1995, p. 85.
*(2). "?Gloria al poeta!", Follas Novas, A Habana, 15-III-1908. O d? 29 volveu a publicar outro artigo, no mesmo semanario, sobre o traslado dos restos mortais do poeta de Celanova a Galicia, titulado "?Camino de su tierra!".
*(3). Fallamos que debemos condenar y condenamos a Roberto Blanco Torres como autor de un delito de injurias graves con publicidad a la pena de dos a?s de destierro a ciento cincuenta kil?etros de la ciudad de Vigo, y a la multa de mil quinientas pesetas; sin que el mencionado pueda entrar ni residir en aquella ciudad, por ser el sitio donde cometi?el delito, priv?dosele tambi? de que lo haga, como previene el art?ulo ciento sesenta y siete, en el lugar donde morase ? y el ofendido, si tuviese distinta residencia, suspendiendo asimismo al condenado de todo cargo p?lico y del derecho de sufragio activo y pasivo, durante el tiempo de la condena y al pago de las costas... (BLANCO VALD?, J.L.: Hipertensi? c?ica. Aproximaci? ?vida e ?obra de Roberto Blanco Torres, Ed. do Castro, 1998, pp. 330-331.
*(4). Archivo General de la Administraci? Civil, Alcal?de Henares, caixa 16, TOP. 44/51.
*(5) No meu libro Roberto Blanco Torres, Editorial Toxosoutos, 1998, p. 157, afirmo que non se fixo cargo ata o cinco de marzo. Tr?ase dun erro, non debido a min, sen? ?informaci? facilitada pola Subdelegaci? do Goberno palentina, que se trabucaron nas datas po?ndo mes "3" e lugar de "1". ?consultar pouco despois a escasa documentaci? que sobre el fica no Archivo General de la Administraci?, en Alcal?de Henares, decateime de que non fora as?por un telegrama do 5 de xaneiro de 1932, no que lle comunica ?ministro haberme posesionado mando provincia testimoni?dole adhesi? incondicional y respetuoso saludo, pero era tarde para facer emendas porque o libro xa estaba nas librer?s
*(6).La Zarpa, "Galicia entera se asoci?al homenaje que los intelectuales de Orense organizaron en honor de Roberto Blanco Torres", 5 de xaneiro de 1930.
*(7). ?em.
BIBLIOGRAF?
ALONSO MONTERO, X.: "Primeiro achegamento ?poes? de Roberto Blanco
Torres", pr?ogo ?edici? facs?ile de Orballo da media noite, Concello
de Cuntis, Caldas de Reis, 1998.
BLANCO VALD?, J. L.: Hipertensi? c?ica. Aproximaci? ?vida e ?obra
de Roberto Blanco Torres, Edici? do Castro, Sada, 1998.
GONZ?EZ P?EZ, C.: Roberto Blanco Torres, Editorial Toxosoutos, Noia,
1998.
GONZ?EZ P?EZ, C.: " Roberto Blanco Torres, Artigos e poemas galegos",
Editorial Toxosoutos, Noia, 1999.
GONZ?EZ P?EZ, C.: "Roberto Blanco Torres: Emigrante, xornalista e
poeta", Estudios Migratorios, 4, Consello da Cultura Galega, 1999.
SEIXO PASTOR, M.: Roberto Blanco Torres, Editorial A Nosa Terra, Vigo,
1998.
VILLAR, M.: "Introducci?" ?reedici? de Orballo da media noite,
Edici?s Xerais de Galicia, 1998.-