Reparación inversores tensión energia solar Valencia

Galicia espallada

Unha recolleita da cultura galega

Literatura, historia, arte, música, gastronomía, galeguismo, tradicións, lendas, costumes, emigración

?memoria de Manuela Via? (1929-2013)

Oficios artesanais: o li?

Os oficios t?tiles artesanais en Galicia tiveron unha enorme importancia socioecon?ica no pasado, e toda a xeograf? da Comunidade Aut?oma est? pragada de referencias ?li? (os top?imos: Li?res, Li?iro, Li?ri?, etc. existen en numerosos lugares das catro provincias).

Actualmente sobreviven alg?s obradoiros onde se producen tecidos tradicionais con f? de li? e la, mantas, colchas, farrapeiras (mantas ou alfombras feitas de trapos), teas, toallas, chales, alfombras (entre elas as de pluma, practicamente desaparecidas), etc.

Nalg?s lugares (Baio-A Coru?, Manzaneda-Ourense, Lourenz?Lugo, etc.) xurdiron iniciativas recentes para intentar recupera-lo cultivo do li? e a s? transformaci?, mobiliz?dose pobos enteiros nesta iniciativa.

A S? HISTORIA

A industria do li? en Galicia ven dende moito tempo, a?da que os datos documentados e atopados do seu cultivo son da Idade Media. En Galicia non existiu unha industria de la de relevancia, sen embargo, a artesan? do li? tivo un desenvolvemento moi notable, sobre todo nas zonas do litoral e nalg?s vales do interior. 

o li? A ?oca de maior apoxeo desta industria artesanal comprende dende mediados do s?ulo XVIII ata os primeiros anos do seguinte s?ulo, per?do no que, ademais do li? que se sementaba no pa?, tec?se li? de f?a, que era procedente dos pa?es do Mar B?tico e entraba a trav? dos portos de Ribadeo, Carril e Vigo. Unha vez confeccionado o lenzo, export?ase cara a terras de Castela ou Am?ica. 

Coa chegada do li? for?eo prod?ese un descenso nas colleitas de li? aut?tono, que co paso do tempo foi perdendo calidade pola falta da renovaci? da semente. Sen embargo, como di este refr?: "O li? de Holanda, pesa e non anda" ( ?dicir , non rend? moito ?tecelo ). O li? de Galicia estaba mellor valorado. 

A partir do segundo tercio do s?ulo XIX este tipo de artesan? comeza a entrar en crise coma consecuencia do elevado aumento dos impostos arancelarios sobre o li? importado e a competencia dunha puxante industria t?til inglesa e catalana. A pesar de que esta actividade continua en Galicia ata mediados do s?ulo XX, a s? funci? ficou reducida ? autoconsumo familiar en ?ocas de escaseza econ?ica como aconteceu despois da I Guerra Mundial ou nos anos da posguerra. 

Nestes ?timos anos algunhas asociaci?s estanse a interesar en recupera-la artesan? do li?, que noutros tempos estaba moi estendida na maior parte do territorio galego. Na bisbarra da Costa da Morte, sobre todo en Berganti?s e Soneira, ten un grande desenvolvemento. 

A Asociaci? Amigos do Li?, do Concello de Zas, leva varios anos realizando unha importante labor neste campo, levando a cabo varias actividades para dar a co?cer o que foi esta importante artesan?: a trav? da participaci? en exposici?s, a apertura do Museo do Li?, as?coma a celebraci? cada ano, durante o inverno, dunha comida tradicional, do mesmo xeito que se fac? nas antigas fiadas, a base de migas, bacallao e patacas de arroz. 


O LI? 

Denom?ase as?a varias especies de plantas do x?ero "linum";, das que a m?s co?cida ?o li? cultivado, planta anual que pode chegar ata un metro de altura, coa flor de cor azul vivo. Esta planta ten a propiedade de ser utilizada na industria t?til, ademais a de extraer do seu froito aceite de li?za e ter propiedades curativas. 

As labores do li? comezan coa sementeira a finais de abril, pois xa o di o refr?: "O 25 de abril, nin non nado, nin non saco". 

Artesan? do li?

O li?: sarilloA preparaci? da terra consiste en arala e gradala. Sem?tase a li?za ?voleo, despois de preparada a terra, gr?ase sete veces coas vacas, pas?elle un anci? por encima para que a terra fique ben aplanada. Mentres medra, non se fan m?s traballos que quita-las malas herbas polo mes de xullo.

Cando se pon amarelo, xa est?preparado para ser arrincado. O li? arr?case coas mans, apa?ndoo en ma?zos. No mesmo lugar, extra?elle a semente, para o cal, ?utilizado un banco chamado "ripo";. Despois disto, ?ase en mollas con rellos de xesta e l?ase ?r?. D?s ou tres persoas m?ense na auga e colocan o li? no fondo do r?, operaci? que se denomina enlagar o li?, po?ndolle por riba unhas pedras para que non flote e non o arrastre a corrente. 

? oito d?s de submersi? b?ase a secar, e para iso, ?estendido no chan. Unha vez seco, transp?tase para casa e nun d? de bo tempo, tr?lase coas vacas, que pasan por riba do li?. Xa trillado fanse as estrigas. 

O li? t?case co tasc? (tam? chamado espadela ou mazote) que ?un banco que ten no centro unha t?oa vertical afiada por un dos seus lados. Esta tarefa consiste en sacarlle as arestas ou casca e deixarlle a fibra. 

Durante as noites de inverno ?anci?do, ?dicir, p?anse as estrigas por unha especie de peite con dentes de ferro denominado rastro. 

Para fiar util?anse dous instrumentos: a roca e o fuso. Ap?ase un ma?zo de fibra de li?, desenv?vese e col?ase o redor da cabeza da roca; ent?, ?ase para que non se desfaga. M?ese a vara da pena pola fita do mandil, na parte esquerda. Con esta mesma man ap?anse as fibras e coa man dereita ret?cense ata quitar un f? longo. Ent? sux?tase ?fuso e o f? env?vese nel. Cando o fuso est?cheo de f? qu?ase pola parte estreita, sen o desfacer , e f?mase o que se chama "mazaroca";. 

Para fiar xunt?anse nas noites de inverno varias mulleres nunha casa, dando lugar a unha fiada, onde acud?n outras persoas a cantar ou a contar contos. Os fiadeiros, despois da xornada de traballo, convert?nse nun lugar de diversi? para a xente nova; neles fac?se baile de pandeireta e cantos.

Esta canci? popular fai alusi? ?murmurio que se fac? nos fiadeiros.

Quen queira saber as cousas, 
vaia ?forxa do ferreiro, 
dea a volta polo forno 
e ve? polo fiadeiro. 


Despois que o li? est?fiado hai que desatalo co sarillo. Con varias mazarocas ensarilladas f?mase unha madeixa ou tam? chamada "mea" e que ?atada cun cordel para que non se desfaga. 

Para que o li? te? cor branca, p?ense a coce-las meas nun pote durante todo un d?. Antes de mete-las meas no pote hai que preparar unha ba?ira con auga, cinza de pi?iro ou toxo, ben peneirada e xab?. Ent?, ench?pase unha a unha e cada mea e posta dentro do pote. Despois de cocidas, l?anse no r?, peit?doas ben para que lles saia a cinza e p?ense no campo ?luz do sol para que se branqueen.

Cando o li? est?branco fanse os nobelos na debandoira. Os nobelos, xa fiados, son levados ?tecedeira para que teza o lenzo, que despois ser?utilizado para facer roupa de cama ou de vestir.

 

 

M?ica Beatriz Su?ez Groba

Bibliograf? consultada: "galicia 2000: Cultura popular", Xunta de Galicia.