AS PALLOZAS: reflexo do patrimonio cultural de galicia
A serra dos Ancares, no l?ite das provincias de Lugo e Le?, conserva a?da
os ?timos exemplos dunha das m?s primitivas construcci?s do continente
europeo e reflexo do patrimonio cultural de Galicia :
as pallozas...
Esta construcci? tradicional da zona, dedicada a
vivenda de persoas e animais ata hai poucas d?adas, mant? unha
gran similitude coas edificaci?s dos antigos castros
prerromanos, polo que a s? existencia sup? a conservaci? ?longo
do tempo do reflexo das vellas cabanas c?ticas e
retrotr?nos ?berce da nosa historia.
Galicia conta , na actualidade, cunhas 250 pallozas, que est?
principalmente na vertente occidental da Serra de Ancares, nas parroquias de
Don?, Pando e Cereixedo, anque outros moitos lugares e concellos da monta?
luguesa tam? contan con exemplares illados desta construcci?.
Caracter?tica da palloza
A
palloza ?unha construcci? circular ou
el?tica, realizada en pedra, madeira e palla de
centeo
(colmo), destinada a vivenda, corte e almac?.
Persoas, animais, apeiros e alimentos compart?n o mesmo espacio,
especialmente nos longos e duros invernos da zona. Esta organizaci?
permit? afrontar os temporais invernais sen necesidade de sa? ?exterior.
No centro da palloza acend?se o lume, que serv?
para coci?r e para quenta-lo habit?ulo. ?seu redor estaban os distintos
espacios, separados por uns rudimentarios tabiques
constru?os con t?oas,espacios destinados a dormitorios, cortes, despensa,
almac? de alimentos para os animais, almac? de le?, etc. Ata o
forno estaba dentro da palloza.
Partes e elementos
En toda palloza podemos atopa-las seguintes caracter?ticas:
Constan dunha base ovalada, sobre a que se levanta un
muro, cunha altura media de 1,70 m. Todo o conxunto c?rese de
colmo, palla entrelazada e cosida que fan as veces de cordas que atan
o tellado. Este descansa sobre o
pao que se coloca no centro de cada semic?culo, chamados
pes de armar, acabados nunha bifurcaci?, tesoirada. Cada un remata
nunha lousa situada no chan. E, en canto ?
bifurcaci? de cada pao hai unha viga, o cume, da
que parten cara ? muros unha serie de madeiros,
tiradores ou cangos. En cuanto ?interior,
c?pre dicir que soen estar divididas en dous grandes partes, metade para as
persoas e metade para o gando. E na parte destinada a vivenda pode atoparse
a lareira e tam? unha pequena habitaci?.
Hoxe en d?, as pallozas xa non se usan como vivendas, e ?perder esa
condici? quedan convertidas unicamente en corte,
palleiro ou almac? de productos agr?olas.
Ent?, comeza o seu deterioro. E simultaneamente a s? perda de valor e a
diminuci? da poboaci?, fai que se vaian perdendo os oficios necesarios
para constru? ou manter unha palloza, ata o punto de que hoxe son contadas
as persoas capaces de ama?r ou substitu? o tellado dunha destas
construcci?s. Esta situaci? agr?ase coa desaparici? progresiva do
cultivo do centeo, do que se obt? a palla coa que se constr?n os teitos, e
o encarecemento da madeira de casti?iro, parte fundamental da construcci?.
Por este motivo , e por ser parte moi importante do patrimonio cultural da
nosa terra, na actualidade, emprend?onse tarefas destinadas ?s?
conservaci? e a facilitar de novo ?s? posta en valor. Algunhas delas xa
foron restauradas, e contin?n, en xeral, dedicadas a usos agr?olas e
gandeiros, a?da que outras ser? destinadas a usos culturais e sociais.
M?ica Beatriz Su?ez Groba
Bibliograf? consultada: "Galicia 2000: A arquitectura popular galega"; Xunta de Galicia.