Ant? Alonso R?s

Ant? Hip?ito Alonso R?s (Camporrapado, Cortegada, Silleda; 15 de agosto de 1887 - 1980), mestre, escritor, l?er agrarista e pol?ico galego que presidiu o Consello de Galiza. Durante os tres anos que durou a Guerra civil f?ose pasar polo “Si?r Afranio” e foi mendigo, traballou nas colleitas e foi criado de casa. Conseguiu sobrevivir ?vez que foi vendo como os seus amigos e compa?iros foron apresados, torturados e asasinados.

O seu pai, Manuel Alonso, era caldeireiro, polo que percorr? as aldeas de Galiza de feira en feira ofrecendo os seus servizos. At?que un d?, chega ?festa de Silleda e co?ce a Matilde R?s, de quen namora e con quen casa. Co tempo por? no mundo doce fillos: sete homes e cinco mulleres. Manuel Alonso ter?que deixar o seu antigo oficio para p? unha tenda de ultramarinos, e pouco m?s tarde abre outras d?s tendas de ultramarinos en Silleda, onde Ant? Alonso R?s traballa como axudante no despacho dos negocios. Grazas ?axuda de Vicente Fraiz Andi?, director da Escola Normal de Santiago, Ant? cursa en Santiago a carreira de Maxisterio. En 1906 termina os estudos e ?nomeado profesor auxiliar da Escola Normal. Por raz?s de sa?e retorna a Silleda, onde se dedicar?a traballar a terra.
En maio de 1908 imitou alg?s irm?s e emigrou a Arxentina, de polis? no barco Arag?. En Bos Aires revalida o t?ulo de mestre, e ingresa como suplente nunha escola da capital. De a?pasou a exercer o maxisterio noutras escolas da provincia de Mendoza. Posteriormente, volveu a Bos Aires, onde exerceu como director de escola e do 1913 ao 1920 de profesor de Historia no Instituto Polit?nico.
A s? preocupaci? pol?ica e social fora medrando, de forma que no ano 1909 colabora na fundaci? de Sociedad Hijos de Silleda, entidade que ti? como fin primeiro a creaci? de escolas. Alonso R?s fai visible xa a s? preocupaci? pola calidade do ensino nas escolas creadas polos emigrantes, e defende a idea de que estes centros funcionen nun r?ime de federaci? baixo programas com?s con profesorado escollido.
Alonso R?s casa moi novo con Oliva Rodr?uez, con quen tivo catro fillos: Oliva, Chamor, Omb?e Celta. Dende 1919 a 1931 Alonso R?s leva a xerencia da Sociedad Cient?ica Argentina, mentres que no tempo de vagar cursa estudos na facultade de Filosof? de Bos Aires.
O 24 de setembro de 1921 conv?ase o I Congreso fundacional da Federaci? de Sociedades Gallegas Agrarias y Culturales. Ese d? xunt?onse 12 sociedades galegas na r? Bol?ar 655 da Capital Federal. A Sociedade de Silleda, dirixida por Alonso R?s, e a de Ponteareas, dirixida polo socialista ?xel Mart?ez Castro, coller? as rendas da Federaci?. Ao rematar o Congreso ser?elixido Mart?ez Castro Secretario Xeral e Alonso R?s director do xornal El Despertar Gallego, que comezar?a editarse a partir do 1 de xaneiro de 1922. No interior da Federaci? conviv?n d?s correntes maioritarias, por unha banda, o sector vinculado ao Partido Socialista (Mart?ez Castro) e pola outra, os socialistas, que se defin?n galeguistas, onde estaban Alonso R?s, Ram? Su?ez Picallo e Blanco Amor, entre outros.
Coa proclamaci? da II Rep?lica en 1931, a Federaci? env? a Su?ez Picallo e Alonso R?s para que os represente en Galiza.
En maio de 1931 foi elixido unanimemente presidente da Asemblea Republicana da Coru? para o estudo do Anteproxecto do Estatuto de Galiza. Alonso R?s tam? aproveita a escala en Barcelona para se entrevistar con Francesc Maci? e de volta a Galiza, fai escala en Madrid, onde ten un forte encontro con Casares Quiroga, a quen lle fai chegar as opini?s da emigraci?, facendo fincap?nos dereitos nacionais de Galiza. Ao non sair elixido deputado en 1931 (posiblemente a causa dese mal encontro con Casares Quiroga) traballa como director da escola fundada polos emigrantes de Tomi? "Aurora del Porvenir".
Foi membro do Consello Directivo Provisional da Federaci? Provincial Agraria de Pontevedra, pola que se presentou candidato, integrado na candidatura do Frente Popular. Sa? elixido deputado e xuntouse ao grupo de deputados galeguistas, somet?dose ?disciplina do Partido Galeguista. Fixo un labor intenso en prol do Estatuto de Galicia.
A nova da sublevaci? do 18 de xullo chega a Galiza pola ma?, e pola noite Alonso R?s participa na formaci? dun comit?de defensa da Rep?lica en Tomi?. Recolle carabineiros e conc?traos en Tui, co gallo de loitar contra os sublevados. Organizou a resistencia que protagonizou escaramuzas en Tui. Tras vagar varios d?s por distintos municipios, danlle acollida, xunto a Guillermo Vicente (alcalde de Tui), nunha casa en Torro?, onde permanece agochado dende o 31 de xullo at?o d? 11 de agosto. Polo perigo de seren atopados, deciden marchar varios d?s para voltar outra vez o 14 de agosto, permanecendo at?o 19 de agosto. Al?chegaron a saber que andaban na s? procura e que mesmo Pablo Bugar? (cacique xudicial de Tui) prometera unha recompensa de 50.000 pesetas a quen entregase (vivo ou morto) ou fixese co?cer o lugar onde se atopaba Alonso R?s. Tras saber que lles estaban lambendo os calca?s, deciden volver a marchar. Nese momento, Guillermo Vicente sep?ase de Alonso R?s. Ser?a derradeira vez que se miren. Alonso R?s, coa intenci? de ir a Asturias, cami? polo monte at?que atopa unha camposa axeitada, quedando dende o 20 de agosto at?o 3 de setembro. Neste tempo decide facerse pasar por esmoleiro. Pasa por lugares como Gondomar, as G?daras de Budi?, Budi?, Salceda de Caselas, As Neves, A Ca?za, Mel?... comendo e durmindo en pousadas e pedindo esmola nalgunhas casas. Mais comezou a serlle dif?il cami?r sen a documentaci? de pobre, xa que nalgunhas pousadas non lle deixaban entrar e xa lle ti?n feito alg? interrogatorio.

O si?r Afranio

Para poder responder ? preguntas e non ser descuberto comezou a argallar unha historia. F?ose pasar por portugu?, autobautiz?dose como Afranio de Amaral, nome dun naturalista brasileiro. Co nome elixido inventou todo o demais: nacera preto de Lisboa, e aos cinco anos, xunto co seu pai tam? chamado Afranio, foi percorrendo Portugal pedindo esmola. Despois pasaron a Galiza e despois de traballar nun lado e noutro o seu pai morreu cando el ti? sete anos. Dedicouse a traballar xunto cun telleiro da Guarda, at?que nunha casa de Quiroga na que fixera un apa? o colleron de criado. Al?permaneceu at?que o colleu a peste de 1918, tras o que decide botarse ?cami? a pedir esmola de novo. O seu pouco oficio de pobre e a s? xentileza provocou que a xente lle chamase "Si?r Afranio".
Dende o d? 18 ao 29 de setembro estivo en Albarellos. Despois de partir, tras pasar por varios sitios, foi acollido nunha casa en Sorribas. Al?mostr?onlle interese por teren un patr? para gardar o gando e realizar diversas cousas m?s. "Afranio", tras insistir en que lle deran o posto, foi aceptado traballando dous d?s de proba (1 e 2 de outubro). Al? pasou nove meses como criado da casa. De seguida pasou a traballar nunha casa en Moreiras, onde pasou un ano. Tras dous intentos frustrados, logra pasar a Portugal, onde trata cun pastor para que lle faga as xesti?s para o seu traslado ao Porto. Como a polic? est?outra vez sobre os seus pasos, un home que xa ti? axudado a pasar outros galegos e espa?is comprometeuse a axudalo, xa que o pastor levar?o a caer nas mans dos axentes de Oliveira Salazar. Ag?hase nunha cova da serra da Peneda, onde pasa un mes. Despois disto chega definitivamente ao Porto, onde pasa varios meses, e despois vai a Lisboa. Embarca para Casablanca e de al?para Bos Aires no Lipari. En Bos Aires ?recibido como un s?bolo do triunfo da resistencia.

Exilio

Unha vez en Am?ica Alonso R?s participa do galeguismo do exilio. En 1944 os ?icos deputados galeguistas refuxiados en Am?ica (?dicir, Alonso R?s, Castelao, Elpidio Villaverde e Su?ez Picallo) fundan en Montevideo o Consello de Galiza, cuxa presidencia ocupa Castelao e, tras a s? morte en 1950, o propio Alonso R?s.
Coa chegada da democracia, en Galicia non se procede como en Catalu? e Euskadi (onde os seus representantes no exilio voltan ?s? terra como lex?imos presidentes).
Durante os ?timos anos da s? vida, Alonso R?s continuou participando activamente en todas as actividades patri?icas da colectividade, at?a s? morte en 1980.

Obra

Noite i Ama?cer de Galiza (1942).
Co pensamento na patria galega (Bos Aires, 1942).
Da Saudade, Amor, Arte e Misticismo (1956).
A cultura Galega na s? dimensi? americ? (Bos Aires, 1961).
Nidia.
Tratado da Velocidade.
O si?r Afranio. Ou como me rispei das gadoupas da morte (1979).